Ders Sarayının hazırlamış olduğu Anlamlarına Göre Cümleler Konu Anlatımı yazımıza hoş geldiniz.Konu müfredata uygun bir şekilde kapsamlı ve ayrıntılı bir şekilde hazırlanmıştır.Yazımızı okuduktan sonra aşağıdaki yazılarımızı da okursanız konular arasındaki bütünlüğü sağlamış ve konuları daha iyi kavramış olacaksınız.

1. Sözcükte Anlam Kapsamlı Konu Anlatımı
2. Sözcükte Anlam Olayları Kapsamlı Konu Anlatımı
3. Söz Öbeklerinde Anlam Kapsamlı Konu Anlatımı
4. Cümlede Anlam Kapsamlı Konu Anlatımı

1. Öneri (Teklif) Cümleleri

Bir sorunu çözmek veya daha iyiye ulaşmak için öne sürülen görüş, düşünce veya tekliftir.

Örnekler

Derslerine zamanında çalışmalısın.

Sabahları spor yaparsan daha enerjik olursun.

 Bu işe sabırlı yaklaşmanız daha doğru olacak.

 2. Varsayım Cümleleri

Gerçekleşmemiş bir olayın gerçekleşmiş gibi ya da gerçekleşmiş bir olayın gerçekleşmemiş gibi kabul edildiği cümlelerdir. “Tut ki,farz et ki, kabul edelim ki, tutalım ki, diyelim ki, farz edelim, düşün ki” gibi ifadelerle varsayım cümlesi oluşturulur.

Örnekler

   Diyelim ki yarın yemeğe gelemedin.
   Tut ki fırlattı kalbini.
   Farz edelim ki Ahmet buraya gelmemiş.

3. Eleştiri Cümleleri

Bir yapıtın, sanatçının, kişinin ve konunun doğru ya da yanlış yönlerini bulup ortaya koymaktır.  

Örnekler

Yazar, her kelimeyi özenle kullanmış. (Olumlu Eleştiri)

Hakem, maçı çok iyi yönetti.(Olumlu Eleştiri)

Yasemin, bugünlerde derslere hiç katılmıyorsun. (Olumsuz eleştiri)

Şair, yabancı kelimeleri çok kullandığı için anlaşılmamış.(Olumsuz eleştiri)

Konuları açık ve anlaşılır bir dille ele almış.

 4. Öz Eleştiri Cümleleri

Bir kişinin kendi davranışları üzerinde yürüttüğü olumlu ve olumsuz yargılardır.

Örnekler

Dersi iyi dinlemediğim için sınavda başarısız oldum.
Annemin sözünü iyi dinlemediğim için çekiyorum bunları hep.
Düşünmeden konuşarak arkadaşımı üzdüm.

5. Davranış Cümleleri

Bir kişiye veya bir nesneye karşı hâl, hareket, tavır ve tutumları anlatan cümlelerdir.

Örnekler

Annesini görünce uzun uzun annesine sarıldı. 

Eşine her zaman iyi davranırdı.

6. Ön Yargı (Peşin Hüküm) Cümleleri

Bir kişi veya durumla ilgili peşin hüküm ve yargıda bulunmaktır. Olumlu da olumsuz da olabilir.

Örnekler

Bu işi kesinlikle yapamayacak. (Olumsuz ön yargı)
Bu film bu yılın en fazla izlenilen filmi olacak. (Olumlu ön yargı)

7. Uyarı Cümleleri

Kişi ya da kişileri yanlış davranışlardan uzak tutmak için ikazda bulunduğumuz cümlelerdir.

Örnekler

Kaygan zeminde koşmayın.

Böyle çok konuşursan dersten kalacaksın.

Susmayı öğrenemezsen etrafında kimsecikler kalmayacak.

8. Görüş Cümleleri

Bir konu,olay,kişi, varlık veya düşünce üzerinde varılan yargıyı belirten cümlelerdir.

Örnekler

Müzik, insana huzur verir.
Roman okumak,kişinin daha iyi konuşmasını sağlar.

9. Hayıflanma Cümleleri

Bir kişinin yapmadığı bir işten dolayı duyduğu üzüntüyü anlatan cümlelerdir.

Örnekler

Keşke zamanında ders çalışsaydım.

Zamanında İngilizceyi öğrenmeliydim.

Gençken daha çok kitap okumalıydım.  

Bir kişinin yaptığı bir hatadan dolayı duyduğu üzüntüyü anlatan cümlelerdir.

10. Pişmanlık Cümleleri

Örnekler

Keşke oraya dün gitmeseydim.

Ablamı üzdüğüm için çok üzgünüm.

Paranın hepsini harcadığım için kendimi hiç affetmeyeceğim.

UYARI:Hayıflanma cümleleri ile pişmanlık cümleleri arasındaki fark şudur: Hayıflanma cümlelerinde yapılmayan bir işten dolayı duyulan üzüntü  vardır, pişmanlık cümlelerinde ise yapılan bir işten dolayı duyulan üzüntü vardır.

11. Yakınma (Şikayet) Cümleleri

Bir durumdan veya olaydan  duyulan memnuniyetsizliği ifade eden cümlelerdir.Aynı zamanda bir durumdan sızlanmak, bir durumu sızlanarak anlatmaktır. Şikayet etmektir.

Örnekler         

Uzun zamandır beni aramıyor.

Son zamanlarda herkes haksızlık yapıyor.

Kimse beni sevmiyor artık.

Sürekli arkamdan konuşuyormuş.

12. Sitem Cümleleri

Birine karşı duyulan kırgınlığı belirtmek için kullanılan sözlerdir.

Örnekler

Beni aramanı beklerdim.

Bu davette ben de olmalıydım.

Sevincimi bana çok gördün ya!

UYARI:Sitem cümleleri ile yakınma cümlelerini karıştırmamak gerekir. Sitem cümlelerinde bir durumdan veya bir kişiden duyulan rahatsızlık kişinin kendisine söylenirken  yakınma cümlelerinde  bir durumdan veya bir kişiden duyulan rahatsızlık başkalarına anlatılır.

Beni artık hiç aramıyor.(Yakınma)

Beni aramanı beklerdim.(Sitem)

13. Küçümseme Cümleleri

Bir kişiye veya bir olaya değer vermeme,onu hor görme, küçük görme, önemsememe, hafife alma anlamı taşıyan cümlelerdir.

Örnekler

Sanki konuyu çok iyi anlatacak.

Güya Hasan’dan hızlı koşacakmış.

Senin yazdığın şiir mi güzel olacak?

14. Azımsama Cümleleri

Bir şeyin miktarca az bulunduğunu, yetersiz görüldüğünü ifade eden cümlelerdir.

Örnekler

Verdiğin paraya dışarıda su bile alınmaz.

Bu odaya sadece sen sığarsın.

Bu kadar paraya beni çalıştıramazsın.

Biraz daha zayıflarsan iskeletlerin gözükecek.

15. Şaşırma Cümleleri

Beklenmeyen bir durum veya olay karşısında ne yapacağını, nasıl davranacağını bilememe, hayrete düşme anlamı taşıyan cümlelerdir.

Örnekler

Ne kadar büyümüşsün öyle!

Ne, annem mi gelecekmiş?

Sınavda Türkiye birincisi mi oldun?

16. Beklenti Cümleleri

Gerçekleşmesi umulan durumları veya davranışları bildiren cümlelerdir. Beklentiler bazen gerçekleşir bazen gerçekleşmez.

Örnekler

Sınavdan yüksek puan alacağını düşünüyordum.

Dün yanıma geleceksin sanmıştım.

Maaşı beklediğim gibi yüksek yatırmışlar.

17. Özlem (Hasret) Cümleleri

Geçmişte yaşanan günlerin tekrar yaşanma arzusunu ya da bir yeri veya kişiyi görme isteğini ifade eden cümlelerdir.

Örnekler

Yıllardır o anı bekliyorum.

Keşke ağabeyim yanımda olsa şimdi.

Eskiden bayramlar bir başka kutlanırdı.

18. Tasarı Cümleleri

Olması ya da  yapılması planlanan işlerin belirtildiği cümlelerdir.

Örnekler

Önümüzdeki ay Ankara’ya gitmeyi düşünüyorum.
Yeni bir internet sitesi açacağım.

Ders Sarayı, yazın soru bankalarını çıkaracakmış.

19. Tahmin Cümleleri

Bir olay, durum ya da eylemin nasıl gerçekleşeceği hakkında fikirlerdir.

Örnekler

Sınavdan çok iyi puan alacak kesinlikle.

Ders Sarayı, ileride daha büyük bir site olacaktır.

Ahmet Hoca, şuan sıfatları anlatıyordur.

20. Olasılık (İhtimal) Cümleleri

Bir olayın veya durumun gerçekleşip gerçekleşmeyeceğinin kesin olarak bilinmemesidir.

Belki,galiba, zannedersem, herhalde sözcükleri ve -ebilmek, -dır,-meli, -ecek ekleri genellikle ihtimal anlamı katar.

Örnekler

Tatilde Ankara’ya gidebiliriz.
Ödevleri zamanında yapabilir.

Annesiyle bu konuyu konuşmuş olmalı.

» Olasılık cümleleri ile tahmin cümlelerini karıştırmamak gerekir.Olasılık anlamlı cümlelerde ihtimal  söz konusudur. Yani bahsedilen durum için “Öyle de olabilir, böyle de olabilir.” anlamı vardır.. Tahmin anlamlı cümlelerde ise “ihtimalii” görmeyiz. Tahmin anlamlı cümlelerde tecrübelerden hareketle “emin oluş” havası vardır. Olasılık anlamlı cümlelere göre, tahmin anlamlı cümlelerde “kesinlik anlamı” daha yoğundur.

21. Çaresizlik Cümleleri

Olay ve durumlar karşısında yapılabilecek herhangi bir şeyin kalmamasıdır.

Örnekler

 Borcunu düşünmekten ne yapacağını bilmiyordu.

Arkadaşı hastalanınca çok üzüldü.

Bu olay karşısında eli kolu bağlıydı.

22. Beğeni Cümleleri

Bir varlığı veya olayı beğenmek, takdir etmektir.

Örnekler

Ahmet Öğretmen, çok güzel ders anlatıyordu.

Yeni çıkan araba, herkesin takdirini kazanmıştı.

Hamza’nın çizimleri şimdiye kadar gördüğüm en güzel çizimlerdi.

23. Onay Cümleleri

Yapılan bir işin ya da davranışın kabul edildiğin bildirildiği cümlelerdir.

Örnekler

Öğrencileri sevgiyi öğreterek güzel bir iş yaptın.

Aferin sana, her zaman bu şekilde davran.

 Öğretmenine saygı göstererek  örnek bir öğrenci olduğunu gösterdin.

 24. Abartma Cümleleri

Bir şeyi olduğundan çok veya az göstererek anlatan cümlelerdir.

Örnekler

Bir ağlasam sanki sel olacak.
Bir of çeksem karşıki dağlar yıkılır.
Dünyalar kadar borcum var.

25. Endişe (Kaygı) Cümleleri

Olumsuz bir durumun yaşanmasından duyulan kaygıyı anlatan cümlelerdir.

Örnekler

Niye aramıyor, acaba bir şey mi oldu?

Evine gidince arayacaktı, niye aramıyor ki?

26. Gözlem Cümleleri

Bir varlığın, durumun veya olayın niteliklerinin görselleştirilerek anlatılmasıdır.

Örnekler

Çalışma masasında su bardağı ve peçete vardı.
Dışarı çıktığımızda hava aydınlıktı.

Hamza, sallanarak bir şeyler anlatıyordu.

27. Kesinlik Bildiren Cümleler

Şüphe duyulmayan ve anlamında kesinlik olan cümlelerdir. Genelde nesnel anlatımlı cümlelerdir.

Örnekler

Burada Nisan ayında hep yağmur yağar.

Suyun rengi şeffaftır.

Bir gün 24 saattir.

28. Kararlılık Bildiren Cümleler

Kararından vazgeçmeme, kararında  direnme, kesin karar vermiş olma durumudur.

Örnekler

Sınavdan kesinlikle iyi puan alacağım.

Beni buradan yollayamazsın.

Kıyafetlerimi bu mağazadan alacağım.

29. Kararsızlık Bildiren Cümleler

Herhangi bir durum veya olay ile ilgili olarak karar verememeyi ifade eden cümlelerdir.

Örnekler

Acaba takım elbiseyi buradan mı alsam, yoksa öteki mağazadan mı?

Ayşe’yi beklesem mi beklemesem mi ?

Bu soruyu a şıkkı mı b şıkkı mı yapsam? 

30. Eşitlik Bildiren Cümleler

İki veya daha çok şeyin eşit olma durumudur.

Örnekler

Yemeği kardeşimle paylaştık.

Mehtapla Melisa aynı yaştalar.

31. Eşitsizlik Bildiren Cümleler

İki veya daha çok şeyin eşit olmama durumudur.

Örnekler

En iyi notu Merve aldı.

Sınıfın en uzun boylusu Mehmet’ti.

32.Öykünme Bildiren Cümleler

Birini taklit etmeyi, birine benzemeye çalışmayı bildiren cümlelerdir.

Örnekler

Ayşe, ablası ne yapıyorsa onu yapıyordu.

Ahmet, futbolcuların davrandığı gibi davranıyordu.

33.Yadsıma Bildiren Cümleler

Bildiği, yaptığı bir şeyi bilmiyormuş gibi yapmamış gibi yapmaktır.Yani inkar etmektir.

Örnekler

Bu sözleri, ona ben söylemedim.

O kitapları ben yırtmadım.

Hiçbir zaman arkandan konuşmadım.

34. Kanıksama Bildiren Cümleler

Çok tekrarlandığı için artık etkisi olmama durumunu belirten cümlelerdir.Aynı zamanda bir yere alışma durumudur.

Örnekler

Sürekli azarlanınca artık bu azarlamalara aldırış etmiyordu.

Top oynadığı yerin her karışını iyice öğrenmişti.

Sürekli ders çalışması gerektiğini söyleyen annesini artık dinlemiyordu.

35.Aşama Bildiren Cümleler

Bir şeyin olduğu durumdan daha üst kademeye ya da  alt kademeye geldiğini bildiren cümlelerdir.

Örnekler

Enflasyon gittikçe azalıyordu.

Hasta, her geçen gün biraz daha iyileşiyordu.

Zaman geçtikçe borçları daha da artıyordu.

36.Tanımlama Bildiren Cümleler

Bir kavramın ne olduğunu bildiren cümlelerdir.”Bu nedir?” sorusuna cevap verir.

Örnekler

Edebiyat, duygularımızı,düşüncelerimizi,hayallerimizi,geleneklerimizi ve göreneklerimizi etkili ve sanatlı bir biçimde anlatma sanatıdır.

---

Anlamlarına Göre Cümleler Konu Anlatımı yazımız burada sona ermiştir.

Anlamlarına Göre Cümleler Konu Anlatımı yazımızı okuduktan sonra aşağıdaki yazılarımızı da okursanız konular arasındaki bütünlüğü sağlamış ve konuları daha iyi kavramış olacaksınız.

1. Sözcükte Anlam Kapsamlı Konu Anlatımı
2. Sözcükte Anlam Olayları Kapsamlı Konu Anlatımı
3. Söz Öbeklerinde Anlam Kapsamlı Konu Anlatımı
4. Cümlede Anlam Kapsamlı Konu Anlatımı
5. Anlamlarına Göre Cümleler
6. Paragrafta Anlam Kapsamlı Konu Anlatımı
7. Anlatım Biçimleri ve Düşünceyi Geliştirme Yolları
8. Sözlü Anlatım Türleri Konu Anlatımı
9. Anlatım Türleri Kapsamlı Konu Anlatımı