Anlatmaya Bağlı Edebi Metinler 1 yazımıza hoş geldiniz.

Anlatmaya Bağlı Edebi Metinler 1 yazımız ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır.

ANLATMAYA BAĞLI EDEBİ METİNLER

Anlatmaya Bağlı Metinler

• Yaşanmış ya da yaşanması mümkün olan olayların bir anlatıcı tarafından tasarlanmasıyla oluşturulur.
• Anlatmaya bağlı metinler kurmaca metinlerdir.
• Anlatmaya bağlı metinlerde yapı; olay örgüsü, kişiler, yer, zaman gibi unsurlardan oluşur.
• Bu metinlerde ilahî bakış açısı, kahraman anlatıcının bakış açısı ve gözlemci anlatıcı olmak üzere üç tip bakış açısı ve anlatıcı vardır.

Anlatmaya Bağlı Edebi Metinler Şunlardır:                                                    

1. Masal

2. Fabl

3. Destan

4. Halk Hikâyesi

5. Mesnevi

6. Manzum Hikâye

7. Hikâye

8. Roman

1)Masal

• Olağanüstü kahramanların başlarından geçen olağanüstü olayları yer ve zaman bildirmeden anlatıldığı eserlere masal denir.
• Masallar anonim ürünlerdir, sonradan bir yazar tarafından yazıya geçirilmiştir.
• Masallar nesir, nazım karışık olabilir.
• Masalların başında, ortasında ve sonunda formel ya da tekerleme adı verilen kalıplaşmış ifadeler vardır.
• Masalların, özellikle çocuklara hitap eden eğitsel içerikli metinler olduğu için sade ve anlaşılır bir dili vardır.
• Masallar, merak duygusunu en fazla uyaran yazı türlerinden biridir.Bu yüzden sürükleyici özellikleri vardır.
• Masallar evrensel özellikler taşımaktadır.
• Masallarda genellikle iyilik – kötülük, doğruluk – haksızlık, adalet – zulüm, alçakgönüllülük – kibir… gibi zıt durumların temsilcisi olan kişilerin mücadeleleri söz konusudur.
• Bir masal metinin içinde halk edebiyatının diğer türlerine (efsane,fıkra,dua,beddua,mani, bilmece,ağıt,atasözü,deyim) örneklerine yer verilir.
• Tasvir, soru – cevap, tekrar gibi yöntemler anlatımı şekillendiren hususlardır.
• Türk masalları, sembolik açıdan zengindir. Türk masallarında Hızır, derviş, pir gibi karakterlere yer verilir; bu karakterler genellikle dualarının kabul görmesi yönüyle anlatılırlar.
• Türk masalları ile ilgili derleme yapan ilk kişi Ziya Gökalp’tir.
• Türk masalları ile ilgili ilk önemli bilimsel çalışmalar ise lgnacz Kunos’a aittir.

Masalın Genel Özellikleri

a)Konu: 

• Masallarda her insanı ilgilendiren evrensel değerler ve konular anlatılır.
• Doğruluk, dürüstlük, iyilik, güzellik, ahlaklı olmak, erdemli olmak, yardımseverlik gibi temalar ele alınır.
• Toplumda olumsuz kişilerin veya yöneticilerin eleştirileri yapılır..

b)Olay

• Masallarda olağanüstü olaylarla doludur.
• Kahramanın istediği ve istemediği her şey gerçekleşebilir.
• Masallarda ölen bir kişi olağanüstü bir şekilde dirilebilir. 

c)Yer

• Masalda belirli bir yer, çevre yoktur.
• Masallarda hayalî bir yer, çevre söz konusudur.Bunlar da genellikle “Kafdağının arkasında bir ülke, yedi kat yerin altı, periler padişahının ülkesi Hint, Yemen, , Çin, Maçin” gibi hayalî yerlerdir.

d)Zaman

• Masallarda belirsiz bir zaman dilimi vardır.
• Geçmişte bir zamandan söz edilir; ama aslında bu hayalî bir zamandır. Masallar geçmiş zaman kipi (-miş) kullanılarak anlatılır.“Bir varmış, bir yokmuş. Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde, pireler berber iken, develer tellal iken, ben babamın beşiğini tıngır mıngır sallar iken…” gibi tekerlemeler aslında zamanın belirsizliğini ve olayın hayalî olduğunu da açıklar.

e)Kişi 

• Masal kahramanları olağanüstü özelliklere sahiptir.
• Masallarda “peri, dev, cüce, cadı, gulyabani, şahmeran, Zümrüdüanka” gibi hayalî kahramanlar karşımıza çıkabilir.
• Masalda, gerçek hayatta rastlanamayacak kişiler bulunabilir.
• Kişiler ya iyidir ya da kötüdür. Masalın başında iyi olan biri sonra kötü olamaz.Kötü olan biri de sonradan iyi olamaz.
• İyiler hep iyilik yapar, kötüler de hep kötülük yapar. İyiler masalın sonunda mutlaka kazanır, kötüler de her zaman kaybeder.

Masalın Amacı

• Masallar eğiticilik esaslıdır.
• Kimsenin kalbini kırmadan insanlara ders verilir.
• Herkes masalın sonunda verilen dersten kendisine düşen payı alır.
• Masallarda kötüler ve kötülükler eleştirilir ve okurun ve dinleyenin bu kötüler gibi olmaması istenir. İyiler ve iyilikler de yüceltilir ve okurun veya dinleyicinin bu iyiler gibi olması istenir. Bu yüzden özellikle eğitimde masallardan yararlanılır.

Masalın Bölümleri

Masallar “döşeme,serim, düğüm,çözüm, dilek” olmak üzere beş bölümden oluşur.
Döşeme

• Dinleyicinin masala çağrıldığı bölümdür.
• Bu bölümde çocukların hoşuna giden bir tekerleme söylenir.

Serim

• Kahramanın tanıtıldığı bölümdür.
•  Kahramanın adı, nerede ve hangi şartlarda yaşadığı, belirgin özelliklerinin neler olduğu anlatılır.
• Örneğin, Keloğlan masallarının serim bölümünde Keloğlan’ın babasız olduğundan, annesiyle yalnız yaşadığından, yoksul fakat mutlu olduklarından söz edilir.
  Düğüm:
• Olayların anlatıldığı bölümdür.
•  Kahramanın başından geçen türlü türlü olaylar anlatılır.
• Okuyucuda merak duygusu uyandırılır.
• Kahramanın diğer masal kişileriyle ilişkileri göz önüne serilir.
• Olaylar neden-sonuç ilgisine bağlı olarak birbirini takip eder.
• Olay bir çözüme kavuşturması gereken noktaya getirilir.

Çözüm

• Bu bölümde olay bir sonuca bağlanır.
• İyiler kazanır. Kötüler kaybeder. İyilere ödül,        

      kötülere ceza verilir.

Dilek

• Olaylar bir sonuca bağlanır. 
• Anlatıcı, masalda anlatılan olayların dinleyiciye ders olmasını, herkesin mutlu ve huzurlu olmasını temenni eder.
• Dilek bölümünde tekerlemeler söylenir. Bu bölümde anlatıcı genellikle şu tekerlemeleri söyleyerek masalı bitirir.
• Örnek:
             “Onlar ermiş muradına, biz çıkalım kerevetine”
               Gökten üç elma düştü; birisi yiğit olanların başına, birisi bu masalı dizip koşana, birisi     

       de dinleyenlerin başına…”

Masal Türleri

Masallar konularına göre dört ana grupta toplanırlar:

1. Hayvan Masalları

• Kahramanları hayvanlardan seçilen masallardır.
• Öğreticilik yanı ağır basar.
• Kısa yazılardır.
• Bu tür masallara fabl denir.

2. Asıl Masallar (Olağanüstü ve Gerçekçi Masallar) 

• Kahramanları  insanlar ve cinler, periler, devler gibi doğa dışı varlıklardır.
• Gerçekçi masallarda bu kişiler pek değişmez.
• Temel konu halk arasından seçilmiş tiplerin maceralarıdır.

3. Güldürücü Fıkralar

• Güldürücü masallar fıkra deyimiyle nitelenir.
• Nükteli fıkralar ve yalanlamalar söz konusudur.
• Bekri Mustafa, İncili Çavuş, bektaşi, yörük, uşak-efendi, asker-subay… fıkraları örnek olarak verilebilir.

4. Zincirleme Masallar

• Zincirlemeli masallar kuruluşlarındaki özellikler bakımından ötekilerden ayrılır.
• Küçük, önemsiz olayların birbiri ardına bağlanmasıyla oluşturulmuş masallardır.
• Keloğlan, Sırça Köşk masalları birer zincirlemeli masallardır.

Dünya Edebiyatında Masal

1. Hint Masal Kitapları

• Pançatantra: “Beş masal kitabı” anlamına gelmekte olup, Hint masal kitaplarının en eskisidir. Eserin yazarı belli değildir.
• Kathasaritsagara: Türkçe, Masal Okyanusu anlamına gelen Kathasaritsagara, Hindistan’ın kuzeyindeki Keşmir bölgesinde yazılmış olan eser, 22. 000 beyittir ve Labaka adı verilen 18 bölümden meydana gelmektedir. Hint masal kitaplarının en büyüğüdür.
• Vetalapancavincati: Vetala’nın 25 hikayesi anlamına gelen eserde 25 masal bulunmaktadır.
• Çakasaptati (Sukasaptati): Dilimizde Tutiname ‘bir papağanın ağzından anlatılan 70 hikaye diye bilinen eserin özgün metnidir.

2. Arap Masal Kitapları

• Binbir Gece Masalları

Arap edebiyatına ait bir masaldır.

Kadınların sadakatsizliği anlatılmıştır.

Anonim bir eserdir.

3. İran Masal Kitapları

Binbir Gündüz Masalları

Bu eser,  Arapların Binbir Gece Masalları’na karşı yazılmış masaldır.

Erkeklerin sadakatsizliğinden bahsedilmiştir.

4. Avrupa Ülkelerinin Önemli Masal Kitapları

Aisopos (Ezop) Masalları 

• Aisopos (Ezop), MÖ 6. yüzyılda yaşadığı varsayılan eski bir Yunan masalcısıdır.
• Hayvan masalları vardır.
• Dilimize Nurullah Ataç tarafından Aisopos Masalları adıyla kazandırılmıştır.

La Fontaine Fablları 

• La Fontaine tarafından hazırlanmıştır.
• Hayvan masalları şeklinde düzenlenmiştir.
• Hemen hemen dünyanın bütün dillerine çevrilmiştir.
• Bizdeki ilk La Fontaine çevirileri Şinasi ve Ziya Paşa ile başlar.
• La Fontaine masallarının büyük bir bölümü Orhan Veli Kanık tarafından “La Fontaine’nin Masalları” adıyla 1948 yılında çevrilmiştir.
• Masalların tamamını ise Sabahattin Eyüboğlu “La Fontaine / Masallar” adıyla 1969 yılında çevirmiştir.

Grimm Kardeşler

• Grimm Kardeşler (Jakob Ludwig Karl Grimm ve Wilhelm Grimm) Alman edebiyatına ilişkin masalları derlemiştir.
• Grimm Kardeşler’e ait bu çalışmanın adı Çocuk ve Aile Masalları’dır.
• Grimm Kardeşlerin yapmış olduğu masal derlemesini Türkçeye “Şeytanın Altınları” adıyla çeviren yazar Ülkü Tamer’dir.

Charles Perrault

• Fransız yazar Perrault tarafından halk arasından derlenmiş masallardır.
• Türkçeye “Annemin Masalları” adıyla çevrilmiştir. Eserde toplam sekiz masal vardır.

Andersen Masalları

• Danimarkalı yazar Andersen tarafından halk arasından derlenmiş masallardır.
• Behçet Necatigil eseri “Andersen Masalları” adıyla Türkçeye çevirmiştir.

Türk Edebiyatında Masal

• Türk masalların kaynağı eski zamanlara dayanmaktadır.
• İslamiyet Öncesi Türk devletlerinden biri olan Uygurlara ait Altun Yaruk ve Prens Kalyanamkara ve Papamkara adlı eserler ilk masal motiflerinin yer aldığı eserlerdir.
• Türk edebiyatında ‘Keloğlan” en tanınmış masal kahramanıdır.
• Türk edebiyatında La Fontaine’in masalları Şinasi tarafından ‘Tercüme-i Manzume (1859) adıyla Türkçeye çevrilmiştir.
• Eflatun Cem Güney ise Türk edebiyatının sözlü kültürümüzden gelen masalları derleyip kitap hâlinde yayımlamıştır.
• Tahir Alangu, Pertev Naili Boratav, Naki Tezel, Umay Günay diğer önemli masal çalışmacılarımızdır.

2)Fabl

• Sonunda ders verme amacı olan kahramanları insan dışı canlı veya cansız varlıklar olan öykülere fabl denir.

Fablların Özellikleri

• Kahramanlar insan dışı canlı ya da cansız varlıklardır.
• Teşhis ve intak sanatlarına bolca yer verilir.
• Fabllar hem nazım, hem nesir biçiminde olurlar. Fabl ilk yazılmaya başlandığında genellikle nazım şeklinde yazılmıştır.
• Fablın sonunda her zaman bir ahlak dersi (kıssadan hisse) vardır.
• Fabllarda öğretici (didaktik) bir amaç güdülür, gündelik hayatla ilgili dersler ve öğütler verilir.
• Fablların amacı çocuklara kanaatkârlık, özveri, yardımseverlik, iyi niyet gibi olumlu davranışlar kazandırmaktır.
• Fabllar günümüzde eğitimde çok fazla kullanılmaktadır.
• Çocuklara hitap ettiği için sade ve anlaşılır bir dille yazılmıştır.
• Bu türde birtakım hayvanlara bazı simgesel özellikler yüklenmiştir:tilkiye kurnazlık, yılana sinsilik, koyuna saflık, karıncaya çalışkanlık…
• Evrensel konular ele alınmıştır.
• Olaylar genellikle köy, orman gibi kırsal alanlarda geçmektedir.

Fablın Yapısı

Fablın dört ögesi vardır: kişiler, olay, yer, zaman.

Kişiler:

• Fablda, en az iki hayvanın başından geçen olaylar anlatılır. 
• Bunlardan biri iyi ahlâklı bir tipi, diğeri kötü ahlâklı bir tipi canlandırır.
• Fabllarda ikinci derecede kişiler çok azdır, bazen yoktur.
• Tilkiye kurnazlık, yılana sinsilik, koyuna saflık, karıncaya çalışkanlık gibi özellikler verilir.
• İnsana ait özellikler, bu kahramanlara aktarılır.Teşhis ve intak sanatı yapılır.

 Olay: 

• İnsanın başına gelmiş herhangi bir olay fabllarda anlatılır.
• Fabllarda amaç ders vermek olduğu için insanın başına gelebilecek her olay fabllarda anlatılabilir. Çalışkanlık, tembellik, hırs, güç, yalan söyleme…gibi konular fabllarda işlenebilir.

Yer: 

• Fabllarda orman, göl kenarı, dere, çiftlik, kır, ova gibi daha çok hayvanların yaşam alanı olan yer ve çevreler görülür.
• Olayın geçtiği yer olayla birlikte değişebilir.
• Fablda yer unsuru, kişileştirilecek hayvanın özelliğine göre düzenlenir.

Zaman: 

• Her olay gibi fabldaki olay da bir zaman diliminde geçer. Kronolojik zaman kullanılır.

Fablların Bölümleri

Serim

• Kişilerin ve mekanların tanıtıldığı bölümdür.

Düğüm: 

• Olayların yaşandığı bölümdür.Fablın en uzun bölümüdür.

Çözüm: 

• Olay beklenmedik bir sonuçla biter. Fablın en kısa bölümüdür.

Öğüt: 

• Fablın ana fikri bu bölümde verilir.Bu bölüm kimi zaman başta, kimi zaman sondadır. Kimi zaman da sonuç okuyucuya bırakılır.

Dünya Edebiyatında Fabl

• Fablı ilk olarak yazanlar Hititlerdir. Hititler fablları taş tabletlere yazıp resimlemişlerdir.
• Dünya edebiyatında ilk ve önemli fabllar Hint yazarı Beydeba’ya aittir. Beydeba’nın fablları “Kelile ve Dimne” adlı bir eserde toplanmıştır. Eser14 bölümden oluşmaktadır. Kitap, adını ilk bölümündeki hikayelerin kahramanı olan iki çakaldan almıştır. Kelile “doğruluğu ve dürüstlüğü” simgelerken Dimne “yanlışlığı ve yalanı” simgelemektedir.
• Doğu edebiyatında bir başka ünlü eser de Şeyh Sadi’nin (13.yy.) “Gülistan” adlı eseridir. Yöneticilerin tutum ve davranışlarından sohbetin kurallarına kadar türlü konuları kapsayan bu eserdeki hikâyeler sözlü ve yazılı olarak kuşaktan kuşağa aktarıldığı gibi birçok Doğu ve Batı dillerine de çevrilmiştir.
• Batı’da fabl, Ezop (Aisopos) masallarıyla kendini göstermiştir. Batı’da ilk fabl yazarı olarak kabul edilen Ezop, düzenli biçimde fabl yazıcılığının da başlatıcısıdır. MÖ 650-620 yılları arasında yaşadığı sanılan Ezop düşüncelerini baskıcı bir yönetim altında ancak küçük hayvan hikayeleriyle anlatabilmiştir. Bu fabllar birçok dile de çevrilmiştir.
• Fransız Edebiyatı’ndan La Fontaine, fabl türünün en önemli sanatçısıdır.La Fontaine, Fablları çoğunlukla herkesin anlayabileceği sade bir şekilde yazılmıştır. La Fontaine fabllarında genellikle öğüt dediğimiz ders, metnin sonuna konulmuştur. La Fontaine, eleştirmek istediği kişileri bu öykülerle yermiş ve gülünç durumlara düşürmüştür.

Türk Edebiyatında Fabl

• Türkçedeki ilk fabl örneği Şeyhi’nin yazdığı “Harname”dir.
• Batılı anlamda ilk örnekleri Şinasi vermiştir.Şinasi La Fontaine’den bazı fablları çevirmiştir.
•  Ahmet Mithat, “Kıssadan Hisse” adlı eserinde Ezop’tan, La Fontaine’den yapmış olduğu çevirilere ve kendi yazmış olduğu fabllara yer vermiştir.
• Recaizade Mahmut Ekrem, La Fontaine’den Horoz ile Tilki, Kurbağa ile Öküz, Karga ile Tilki, Meşe ile Saz, Ağustos Böceği ile Karınca gibi birçok çeviriler yaparak bu alanda Türk Edebiyatına katkıda bulunuştur.
• Ali Ulvi Elöve “Çocuklarımıza Neşideler” adlı şiir kitabında La Fontaine, Victor Hugo, Lamartine’den yaptığı çevirilerin yanında, yine bunlardan esinlenerek yazdığı fabl türü şiirlere de yer vermiştir.
• Nabizade Nazım’ın “Bir Sansar ile Horoz ve Tavuk” adlı eseri vardır
• Nurullah Ataç, Orhan Veli Kanık, M. Fuat Köprülü, Vasfi Mahir Kocatürk, Sabahattin Eyüboğlu fabl türü ile ilgilenmiş çeviri yapmış, araştırmalarda bulunmuşlardır.

Fabl ve Masal Arasındaki Farklılıklar

• Masallar kahramanlar genellikle insanken fabllarda kahramanlar insan dışı varlıklardır.
• Masallar tekerlemeyle başlarken fabllarda tekerleme yoktur.
• Fablların her zaman muylu sonla bitmez. Masalda ise klasik “mutlu son” vardır, iyiler her zaman kazanır.
• Masallarda nasihat söz konusu değilken fabllarda nasihat,ders verme söz konusudur.
• Masallar anonimdir, fabllar anonim değildir.
  
  

Fabl ve Masal Arasındaki Benzerlikler

• İkinde de olaylar iyilik ve kötülük üzerine kurulmuştur.
• İkisinde de yer ve zaman belli değildir.
• Dostluk, dayanışma, korku, öfke, kurnazlık gibi evrensel değerler işlenir.
• İkisinde de serim, düğüm ve çözüm bölümleri bulunur.
• Kahramanların özellikleri bellidir.
• Olağanüstü ve hayali unsurlar kullanılır.

Anlatmaya Bağlı Edebi Metinler 1

3)Destan

• Olağanüstü olayları ve kahramanlıkların anlatıldığı uzun manzum hikayelerdir. Toplumların yaşamını derinden etkilemiş doğal olaylar (sel, deprem, iklim değişimi, kuraklık vb.) ya da uzun savaşlar anlatılır.
• Destanlar, üç oluşum devresi içinde gelişir. Bunlara doğuş, oluş ve yazılış evreleri denir. Yazılış evresinde bir destan şairi çıkar ve bu destanı kaleme alır.
• İslamiyet Öncesi Türk Destanları ikinci oluşum devresinde kalmış bu nedenle anonim destanlardır.

Destanın Oluşum Aşamaları

a. Oluş Dönemi (Çekirdek): Halka mal olmuş ve halkın üzerinde derin izler bırakmış bir olay ve olayın kahramanının zamanla kuşaktan kuşağa aktarılırken değişerek birtakım olağanüstü özellikleri aldığı dönemdir.

b. Yayılma Dönemi:Olağanüstülüklerle dolu olayların ve kahramanlıkların ağızdan ağza, nesilden nesile sözlü gelenek yoluyla aktarıldığı dönemdir.

c. Toplama-Derleme Dönemi: Büyük bir halk şairinin olayları oluş sırasına göre bir bütün halinde nazma döküp destanı ortaya çıkardığı dönemdir. Bu dönemde destan yazıya geçirilir ve kalıcılığı sağlanır. Çoğu zaman derleyen veya yazıya geçiren belli değildir.

Destanlar oluşumlarına göre (ortaya çıkışları) ikiye ayrılır:

1- Doğal Destanlar.

2- Yapma Destanlar.

1.Doğal Destanların Özellikleri:

• Anonim olup halkın ortak belleğinin ürünüdür.
• Tarihî ve sosyal olaylardan doğar, beslenir.
• Toplumun hafızasında iz bırakmış önemli olayları anlatır.
• Kahramanlar olağanüstü özelliklere sahip olabilir.
• Genellikle, yiğitlik, aşk, dostluk, ölüm ve yurt sevgisi gibi temalar işlenir.
• Coşkulu bir söyleyişi vardır.
• Belli bir ulusun özelliklerini yansıtır.
• Destanlarda olağan ve olağanüstü olaylar iç içedir.
• Genellikle manzum, yani şiir şeklindedir.

Türklere Ait Doğal Destanlar

A – Saka Destanları:

1)Alp Er Tunga Destanı:

• Saka Türklerinin komutanı olan Alp Er Tunga’nın (Afresyab) İranlılarla yaptığı savaşları ve kahramanlıkları anlatır.
• Bu destanda işlenen konuyla İranlıların ulusal destanı olan ve Firdevsi tarafından kaleme alınan Şehname’nin konusu benzerlik gösterir.
• Şehname de Alp Er Tunga’nın adı Efrasiyab olarak geçer.

2 -Şu Destanı:

• Saka’ların hükümdarı olan şu ile İskender’in orduları arasında geçen savaşları, ulusunu nasıl yücelttiği anlatılır.

B – Hun Destanı:

1 – Oğuz Kağan Destanı:

Oğuz Kağan’ın yaşamıyla ilgili bilgileri içeren destandır. OĞUZNAME adıyla da anılır.

C)Avrupa Hun Devleti

1)Attila Destanı

• Batı Hun Hükümdarı Attila’nın yaşamını ve kahramanlıklarını anlatan destandır

D)Göktürk Destanları:

1)Bozkurt Destanı 

• Göktürklerin bozkurttan türediklerini anlatır.

2)Ergenekon Destanı 

• Göktürklerin çoğalmalarını, madencilikle uğraşmalarını anlatır.

E)Uygur Destanı:

1)Türeyiş Destanı

• Uygurların bir kurttan türediği anlatılır.

2)Göç Destanı

• Uygurların kutsal taşı olan Ya da taşını Çinlilere verince Tanrı tara­fından cezalandırılması, ülkelerinde açlık ve kuraklığın başlaması ve ana vatanlarını terk edip güneybatıya doğru göç etmesi anlatılır.

F )Kırgız Destanı:

1)Manas Destanı

• Aynı adla anılan komutanın kahramanlıklarını anlatan 400000 dizeden oluşan destandır.

                         Dünya Edebiyatındaki Doğal Destanlar

1. Yunan Destanları

a)İlyada ve Odessa 

• Her ikisi de Homeros tarafından yazıya geçirilmiştir.

2) İran Destanı:

a)Şehname: Firdevsi tarafından yazıya geçirilmiş, Türk-İran savaşlarını konu alan destandır. 60.000 beyitten oluşur.

3)Fin Destanı

a)Kalevala: Dr. Lönront tarafından yazıya geçirilmiştir.

4)Hint Destanları

a)Ramayana

b)Mahabharata: 200.000 dizeden oluşur. Hintlilerin yaptığı savaşları anlatır.

5)Alman Destanı

a)Niebelungen: VI. yüzyılda oluştuğu sanılan bu destan Burgondların 11unlar tarafından öldürülüşünü anlatır.

6)Sümer Destanı

a)Gılgamış: Sümer kralı Gılgamış’ın maceraları anlatılır.

7)Latin Destanı

a)Aeneis (Eneid): Aeneis’in maceraları anlatır. Latin şairi Vergilius tarafından yazıya geçirilmiştir.

8)İngiltere Destanı

a)Beowulf Destanı

9)Rus Destanı

a.İgor Destanı

10)İspanya Destanı

a)La Cid

11)Fransa Destanı

a.Chansen de Röland

12)Japonya

a.Şinto Destanı

Yapma Destanların Özellikleri

• Yazarı belli olan destanlardır.
• Yakın zaman dilimini anlatır.
• Olağanüstü olaylar ve kahramanlar daha azdır.
• Yazılı olan bir destan türüdür.

Türk Edebiyatında Yapma Destanlar:

1.Selçukname: XV. yüzyıl Halk Ozanı Yazıcıoğlu tarafından yazılmıştır.

2.Üç Şehitler Destanı: Fazıl Hüsnü Dağlarca tarafından yazılmıştır..

3. Genç Osman Destanı: Kayıkçı Kul Mustafa tarafından yazılmıştır.

4. Çanakkale Şehitlerine: M. Akif Ersoy tarafından yazılmıştır.

5 .Atatürk Kurtuluş Savaşında: Cahit Külebi tarafından yazılmıştır.

6.İstanbul Fetih Destanı: Fazıl Hüsnü Dağlarca tarafından yazılmıştır.

7.Çanakkale Destanı :Fazıl Hüsnü Dağlarca tarafından yazılmıştır.

10.Kuvayi Milliye Destanı: Nazım Hikmet tarafından yazılmıştır.

11.Kurtuluş Savaşı Destanı: Cahit Külebi tarafından yazılmıştır.

12.Sakarya Meydan Savaşı:Ceyhun Atuf Kansu tarafından yazılmıştır.

13.Maraş’ın ve Ökkeş’in Destanı:Gülten Akıntarafından yazılmıştır.

Dünya Edebiyatında Ünlü Yapma Destanlar:

1.Kurtarılmış Kudüs: İtalyan şair Tasso tarafından Kudüs’ün kurtarılışını ve Haçlı Seferleri’ni anlatır.

2.Çılgın Ortanda: İtalyan şair Aristo’nun kaleme aldığı ve Hristi-yanlık-Müslümanlık çatışmasını konu alan destandır.

3.Kaybolmuş Cennet: İngiliz şairi Milton’un Adem ile Havva’nın yeryüzüne inişini anlatır.

4.Hanriade: Fransız şairi Voltaire’nin Kral IV. Henri’yi anlattığı bir destandır.

5.İlahi Komedya: İtalyan sanatçı Dante tarafından yazılmıştır.

6.Henriade: Vergilius tarafından yazılmıştır.(Latin Edebiyatı)

7.Os Lusladas: Camoes tarafından yazılmıştır. (Portekiz Edebiyatı)

Doğal Destan ve Yapma Destan Arasındaki Benzerlikler

• İkisinde de milleti derinden etkileyen olaylar anlatılır.
• İkisinde de olağanüstü olay ve kişiler vardır.
• İkisinde de olay, yer, zaman, mekân unsurları vardır.
• İkisinde de  toplumu eğitme amacı vardır.

Doğal Destan ve Yapma Destan Arasındaki Farklılıklar

• Doğal destanlar anonimdir, yapma destanın yazarı bellidir.
• Doğal destanda anlatıcının duyguları yoktur, yapma destana şairin duyguları da katılır.
• Doğal destana halkın katkısı vardır, yapma destan sadece bir şair tarafından yazılır.
• Doğal destanların oluşum aşamaları vardır ve uzun sürede oluşur, yapma destan doğrudan şair tarafından yazıya geçirilir.
• Doğal destanlar yazıya geçirilmeyebilir, yapma destanlar mutlaka yazıya geçirilir.

Anlatmaya Bağlı Edebi Metinler 1 yazımız burada sona ermiştir.

Anlatmaya Bağlı Edebi Metinler 1 yazımız ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Bu yazıyı okuduktan sonra konunun geri kalan kısmını da okumanızı öneririz.