Atmosferin Özellikleri ve Katmanları Detaylı Konu Anlatımı

Ders Sarayının sizler için hazırlamış olduğu Atmosferin Özellikleri ve Katmanları Detaylı Konu Anlatımı yazımıza hoş geldiniz. Atmosferin Özellikleri ve Katmanları konu anlatımı yazımızda atmosfer, atmosferin faydaları, atmosferin özellikleri ve atmosferin katmanları konularından bahsedeceğiz.

Yazımıza başlamadan önce Atmosferin Özellikleri konusunu tamamlayıcı nitelikte olan Doğa ve İnsan Kapsamlı Konu Anlatımı, Dünya’nın Yıllık Hareketi Ve Eksen Eğikliği Konu Anlatımı ve Dünya’nın Şekli ve Sonuçları Detaylı Konu Anlatımı konularını da mutlaka okumanızı tavsiye ederiz. Keyifli okumalar. Haydi başlayalım.

Atmosferin Özellikleri ve Katmanları
Detaylı Konu Anlatımı

ŞEFFAF KÜRE: ATMOSFER

Atmosfer, yerküreyi çepeçevre saran ve içerisinde çeşitli gazların bulunduğu tabaka, Gaz yuvarı, ya da Hava yuvarı olarak adlandırılabilir. Atmosfer, bol miktarda azot (%78) ve oksijen (%21) içermektedir. Bu iki gazın oranı havanın yaklaşık %99 ‘unu oluşturmaktadır. Atmosfer içerisindeki diğer gazlar (%1) ise su buharı, tozlar, mikroorganik canlılar, Argon (Ar), Karbondioksit (CO2), Neon (Ne), Helyum (He), Kripton (Kr), Hidrojen ( H2), Xenon (Xe) ve Ozon’dur (O3).

Atmosfer ortalama 10-12 km’lik kalınlığa sahiptir. Atmosferin kalınlığı Ekvator’dan kutuplara doğru azalır. Bunda:

• Yer çekiminin kutuplara doğru artmasının,
• Çizgisel hızın (Dünya’nın günlük hareket hızının) kutuplara doğru azalmasının,
• Sıcaklığın kutuplara doğru azalmasının (Enlem – sıcaklık ilişkisi)
• Ay ve Güneş’in Dünya üzerine uyguladıkları çekim kuvvetlerinin etkisi vardır.

Atmosferin özellikleri ve atmosferin katmanları ele alınmadan önce atmosferin faydaları konusuna değinmek gerekir.

ATMOSFERİN FAYDALARI

• Güneşten gelen zararlı ışınları süzer.
• Meteorların dünyamıza düşmesini büyük oranda engeller.
• Canlılar için gerekli gazları bulundurur.
• İklim olayları meydana gelir.
• Dünyamızın aşırı ısınmasını ve soğumasını engeller.
• Güneş ışınlarını dağıtır. Böylece gölgede kalan yerlerin de aydınlanmasını sağlar.
• Dünya ile birlikte dönerek sürtünmeden doğacak yanmayı engeller.

Atmosferin faydaları sayıldıktan sonra atmosferin özellikleri ve atmosferin katmanları şu şekilde ele alınabilir:

ATMOSFERİN ÖZELLİKLERİ

• Atmosferin alt katları daha sıcaktır çünkü atmosfer yerden yansıyan ışınlarla ısınması ve gazların yoğunluğunun yerden yükseldikçe azalmasıdır.
• Atmosferin kalınlığı ekvatorda fazla, kutuplarda azdır.
• Ortalama kalınlığı 10.000 km’dir.
• Atmosferin yoğunluğu yerden yükseldikçe azalır.
• Ağır gazlar alt tabakalarda, hafif gazlar üst tabakalarda toplanmıştır.
• Her zaman bulunan ve miktarı değişmeyen gazlar ; %78 Azot,%21 Oksijen,%0.9 Asal gazlardır.
• Her zaman bulunan ve miktarı değişen gazlar; Su buharı ve Karbondioksittir.
  Her zaman bulunmayan gazlar ise tozlar ve ozon’dur.  
• Atmosfer­deki gazların oranlarının değişmesi iklim üzerinde bir takım değişikliklere neden olur. Örneğin atmosferin %o 3’nü oluşturan CO2’in iki katına çıkması halinde yeryüzünde sıcaklık artar. CO2’in yarıya düşmesi halinde yeryüzünde sıcaklık azalır.

ATMOSFERİN KATMANLARI

1- Troposfer

• Atmosferin en alt tabakasıdır. Kalınlığı ortalama 10-12 km’dir.
• Atmosferdeki gazların %75’i bu katmanda bulunur.
• Daha çok yeryüzünden yansıyan ışınlarla ısındığı için bu katmanda yerden yükseldikçe sıcaklık her 100 metrede yaklaşık 0,5 °C azalmaktadır.
• Su buharının tamamı bu katmanda bulunur. Buna bağlı olarak iklim olayları yalnızca bu katmanda görülür.
• Yatay ve dikey yönde hava akımları meydana gelir. Rüzgar ve yağış gibi.
• Troposfer ile stratosfer arasında “tropopoz” adı verilen geçiş katmanı bulunur.
• Atmosferin Ekvator’da kalınlığı daha fazla, kutuplarda ise daha azdır. Ekvator üzerindeki kalınlığı 15–17 km, 45° enlemlerinde 12 km, kutuplardaki kalınlığı ise 6–9 km’dir.

2- Stratosfer

• Troposferin üstünde yer alan ve 50 km’ye kadar olan katmandır.
  Sıcaklıklar ortalama -55 °C civarındadır.
• Jet rüzgârları adı verilen yatay hava akımları görülür. Uçaklar zaman zaman jet rüzgarlarından faydalanarak zaman ve yakıt tasarrufu sağlarlar.
• Meteoroloji balonları en son bu katmanda ölçüm yaparlar.
• Ozon tabakasının büyük bir kısmı bu katmanda yer alır. Bu tabaka, Güneş’ten gelen zararlı ışınların yeryüzüne ulaşmasını engeller.
• Stratosfer ile mezosfer arasında stratopoz adı verilen geçiş katmanı bulunur.

3- Mezosfer

• Stratosferin üstünde yer alan ve 80 km’ye kadar olan katmandır.
• Atmosfere giren gök taşları bu katmanda yandığı (yıldız kayması olayı) için yeryüzüne fazla gök taşı ulaşamaz.
• Mezosfer ile termosfer arasından “mezopoz” adı verilen geçiş katmanı bulunur.
  Ozonosfer ve Kemosfer adında iki kısımdan oluşur.

4- Termosfer (İyonosfer)

• Mezosferden sonra bulunan katmandır.
• En sıcak katmandır. Sıcaklığı yaklaşık 1.000-1.650 °C arasında değişir. Fakat moleküller birbirinden çok uzak olduğu için bu sıcaklık hissedilebilir değildir.
• Kutup ışıkları (aurora) bu katmanda görülür.
• Gazlar burada iyonlara ayrışmış hâlde bulunur. Bu yüzden haberleşme sinyalleri ve radyo dalgalarının iletildiği katmandır.

BİLGİ: Aurora; güneş rüzgarları ile yayılan yüksek yüklü parçacıkların yansıması ile oluşan elektrik yüklü görüntülerdir.

5- Ekzosfer

• Atmosferin en dış katmanıdır.
• Yer çekiminin en az olduğu katmandır.
• Haberleşme uyduları bu katmana yerleştirilir.
• Gazlar çok seyreldiği için katmanın kesin sınırları belirlenemez. Bu nedenle sınır olarak 10.000 km yüksekliğe kadar ulaştığı kabul edilmiştir.

BİLGİ: Dünya manyetosferi atmosferin katmanı olarak kabul edilmiyor. Dünya’nın manyetik alanları tarafından oluşturulan manyetosfer, atmosferin güçlü Güneş rüzgarlarıyla uzaya kaybolmasını önler.

Ders Sarayının sizler için hazırlamış olduğu Atmosferin Özellikleri ve Katmanları Detaylı Konu Anlatımı yazımız sona erdi. Atmosferin Özellikleri ve Katmanları konu anlatımı yazımızda atmosfer, atmosferin faydaları, atmosferin özellikleri ve atmosferin katmanları konularından bahsettik. Sitemizdeki tüm Coğrafya konu anlatımı yazıları için Coğrafya sayfamızı ziyaret edebilirsiniz. Konu ile ilgili ek çalışmalar yapmak için burayı tıklayın.