Deneme Türü Kapsamlı Konu Anlatımı yazımıza hoş geldiniz. Yazımızda aynı zamanda Türk Edebiyatında Deneme yazarlarını da görmüş olacaksınız. Konu müfredata uygun bir şekilde kapsamlı ve detaylı hazırlanmıştır. Yazımızı okumadan önce yine yazı türleri ile ilgili olan;

Makale Türü Kapsamlı Konu Anlatımı, Fıkra Türü Kapsamlı Konu Anlatımı, Haber Yazısı Türü Kapsamlı Konu Anlatımı, Gezi Yazısı Türü Kapsamlı Konu Anlatımı, Anı Türü Kapsamlı Konu Anlatımı, Tiyatro Türü Kapsamlı Konu Anlatımı, Roman Türü Kapsamlı Konu Anlatımı yazılarımızı da okumanızı tavsiye ederiz. Haydi başlayalım.

Deneme

• Bir yazarın herhangi bir konuda kesin yargılara varmadan, kişisel görüş ve düşüncelerini kendisiyle konuşuyormuş gibi bir hava içinde kaleme aldığı yazılara “deneme” denir.
• Denemelerde yazar kişisel düşüncelerini kanıtlamak zorunda değildir.
• Sade ve anlaşılır bir dil kullanılır.
• Makale gibi düşünsel bir planla yazılır.
• Her konuda deneme yazılabilir. Ölüm, aşk, yaşama sevinci, savaş, kıtlık, arkadaşlık, özgürlük, hayvan sevgisi gibi her şey denemeye konu olabilir.
• Denemelerde “ben” dili hakimdir. Anlatıcı sıklıkla “ben” ifadesi kullanır. Nurullah Ataç deneme için şöyle der: “Deneme ben’in ülkesidir, ben demekten çekinen, her görgüsüne ,her görevine ister istemez benliğinden bir parça kattığını kabul etmeye kişi denemeciliğe özenmesin”
• Denemeci için konu amaç değil, araçtır; kendi fikirlerini söyleyebilmesi için birer sebep durumundadır. Denemeci, irdelemelerinde tamamen kendini, kendi bilgi ve kültür birikimini, beğeni düzeyini esas alır.
• Deneme yazarı eserini kaleme alırken okuyucuyu hesaba katmaz. Okuyucunun vereceği tepki konusunda herhangi bir kaygı taşımadan konusunu dilediği şekilde seçer, istediği tarzda işler.
• Bu türün ilk ustalarından Montaigne, denemenin ilkelerini şöyle anlatmaktadır: “Herkes önüne bakar, ben içime bakarım; benim işim yalnız kendimledir. Hep kendimi gözden geçiririm, kendimi yoklarım, kendimi tadarım… Bir şey öğretmem, sadece anlatırım.” Bu bağlamda denemenin her cümlesinde yazarın kendisi vardır.
• Deneme türleri; Montaigne tarzı (informal-senli benli deneme) ve Bacon tarzı( formal-resmi deneme) olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
• Montaigne tarzı (informal-senli benli deneme) , samimi bir hava içinde geçer ve konuşma havası hakimdir. Türk edebiyatındaki en önemli temsilcisi Nurullah Ataç’tır.
•  Bacon tarzı( formal-resmi deneme), resmi hava içinde geçer, sistemlidir, yazar otoriterdir.Türk edebiyatındaki en önemli temsilcisi Yahya Kemal’dir.

Dünya Edebiyatında Deneme

• Deneme türünün ilk örnekleri  eski Yunan ve Latin edebiyatlarında görülmektedir. Bunlar Epiktetos’un “Sohbetler” ve Eflatun’un “Diyaloglar” adlı eserlerdir.
• Modern anlamda denemenin kurucusu 16. yüzyıl Fransız yazarı Michel de Montaigne’dir (1533-1592). Denemenin ilk örneklerini veren Montaigne yazdığı metinlerin kişisel düşünce ve deneyimlerinin iletilmesine yönelik edebî parçalar olduğunu vurgulamak için “deneme (essai)’ adını seçmiştir.
• İngiliz yazar Francis Bacon (1561-1626) ve Charles Lamb da bu türde eserler kaleme almış ve bu türü geliştirmiştir.
• Fransız edebiyatında Andre Gide (1869-1951) ve Alain; İspanyol edebiyatında ise Miguel Dunamuno; Alman edebiyatında Maria Rilke gibi sanatçılar da bu türdeki eserleriyle tanınmıştır.

Türk Edebiyatında Deneme

• Türk Edebiyatında Deneme türü, Servet-i Fünun Dönemin’nde Batı’nın etkisiyle girmiştir.
• Deneme önceleri “Musahabe”, “Tecrübe-i Kalemiyye (kalem tecrübesi)” gibi isimler ile anılmıştır.
• Edebiyatımızda bugünkü anlamıyla deneme türünde ilk yazılar ancak 20.yüzyılın başlarında görülür. Bu alanda öncülük edenlerin başında Ahmet Haşim’in geldiğini söyleyebiliriz.Onun, “Bize Göre” (1928) ve “Gurebahane-i Laklakan” (1920) adlı kitaplarında yer alan bazı parçalar birer örneksel deneme yazısıdır.
• Ahmet Rasim’in Eşkâl-i Zaman
• Mahmut Sadık’ın Takvimden Yapraklar
• Refik Halit Karay’ın Bir Avuç Saçma, Bir İçim Su, İlk Adım, Üç Nesil Üç Hayat, Makyajlı Kadın, Tanrıya Şikâyet
• Falih Rıfkı Atay’ın Eski Saat, Niçin Kurtulmak, Çile, İnanç , Pazar Konuşmaları, Kurtuluş, Bayrak gibi kitaplarını saymak mümkündür.

Deneme Örneği

Niçin Roman Niçin Şiir Okuruz?

Nedir bu ilginin sebebi? Bilmem bu soru üzerinde hiç durdunuz mu? Bana öyle geliyor ki bu ilginin sebebi çok derinlere inmektedir. İnsan, çocukluk çağından kurtuldu mu ileride yaşamaya başlar ve yaşadığı günlerle, gelecek günleri kıyaslamaktan kendini alamaz. Bu kıyaslama, daima yaşanan günlerin zararına olmuştur. Böyle de olsa bu geçen günlerin güzelleşmesi, özlem buğularıyla örtülmesi, beklenen günlerde aradığımızı bulamadığımız içindir. Hayat bir akıştan başka bir şey değildir. İnsan bu akış, bu oluşum içinde, başka insanların hâlleriyle de ilgilenmekten kendini alamaz. Hayatın biteviyeliğinden(sıradanlık) kurtulmaya çalışırken başkalarının çabalarından da dikkatini ayıramaz. Kendi alın yazısının başkalarınınkinden ayrılamayacağı kanısındadır. Yaşanan anlardan kurtuluş, düşün zenginliği nispetinde gerçekleşir. Bu dünyanın ötesinde düşsü bir dünya, uzaktan çağırmaya başlar. Her varıştan sonra yine bir çağırış duyulur. Yaşanan anların boşluğunda aydın, dolu noktalar da olsa insan çoğu zaman bunun farkında olmaz olsa da onların görünmesiyle kaybolması o kadar birdir ki!

                                                            Suut Kemal YETKİN, Günlerin Götürdüğü

Deneme Türü Kapsamlı Konu Anlatımı yazımız burada sona ermiştir.

Deneme Türü Kapsamlı Konu Anlatımı yazımızı okuduktan sonra yine yazı türleri ile ilgili olan Mektup Türü Kapsamlı Konu Anlatımı, Günlük Türü Kapsamlı Konu Anlatımı, Otobiyografi Türü Kapsamlı Konu Anlatımı, Biyografi Türü Kapsamlı Konu Anlatımı, Masal Türü Kapsamlı Konu Anlatımı, Fabl Türü Kapsamlı Konu Anlatımı ve Hikaye Türü Kapsamlı Konu Anlatımı yazılarımızı da okumanızı tavsiye ederiz.

Deneme Türü Kapsamlı Konu Anlatımı yazımızla ilgili ek çalışmalara buradan ulaşabilirsiniz.