Eleştiri Türü Kapsamlı Konu Anlatımı

Eleştiri Türü Kapsamlı Konu Anlatımı yazımıza hoş geldiniz.Yazımız müfredata uygun bir şekilde kapsamlı ve detaylı bir şekilde hazırlanmıştır.Eleştiri Türü Kapsamlı Konu Anlatımı yazımızı okuduktan sonra aşağıda yer alan önemli konuları da okuyabilirsiniz.

1. Cumhuriyet Döneminde Göstermeye Bağlı Edebi Metinler Konu Anlatımı
2. Toplumcu Gerçekçi Roman ve Hikaye Kapsamlı Konu Anlatımı

Eleştiri (Tenkit)

• Şiir, tiyatro, hikâye, roman, resim, heykel, film gibi bir sanat veya düşünce eserinin, olumlu ve olumsuz özelliklerinin belgelere ve örneklere dayandırarak gerçek değerini belirleme amacıyla yazılan yazı türüne “eleştiri (tenkit)” denir.
• Bir kimsenin kendi eleştirisini yazarken ortaya koyduğu esere “otokritik” veya“özeleştiri” denir. 
• Eleştiri türüne eskiden “muaheze”, “muhakeme”, “intikat” ve “tenkit” denirdi.
• Eleştiri türünde sürekli eser yazanlara eskiden “münekkit” denilirdi.
• Eleştirmen, eleştiri yapacağı eserin kim tarafından, hangi şartlar altında yazıldığına, hangi çevrede hangi zamanda yazdığına dikkat eder.
• Eleştirisi yapılan eser yerli ve yabancı eserlerle karşılaştırılması gerekir.
• Eleştirilen bir sanat eseri konusu, dili, üslubu, tekniği, kahramanları, gözlem ve betimlemeleri bakımından değerlendirilir.
• Eleştiri türünde nesnel bir dil kullanılır.
• Eleştiri yazılarında açık ve sade bir dil kullanılır.
• Eleştiri, belirli bir plan doğrultusunda yapılır.
• Eleştirilen eserin sanatçısının sanat anlayışı saptanır. Eserin sanat dünyasına ne gibi bir katkı yaptığı ortaya konur.
• Eleştirmen, eserin gerçek değerini, güçlü ve zayıf yönlerini, özünü ve önemini belirtir; yeni eserler için sanatçılara kılavuzluk eder.
• Eleştirmen terime dayalı bir dil kullanmalıdır. Kesinlikle öznel ifadelerden kaçınmalıdır.
• Bir şiirin eleştirisini yapan kişi şair olmayabilir ama bu türün bütün özelliklerini çok iyi bilmeli, başka örneklerle karşılaştırarak şiirin gerçek değerini taraf tutmadan belirleyebilmelidir.

Eleştiri Türleri

a. İzlenimsel (empresyonist) eleştiri: 

• Edebî eserlerin okuyucu üzerinde bıraktığı etkilerden, izlenimlerden yola çıkılarak yapılan eleştirilere “izlenimci eleştiri” denir.
• Belirli kural veya ölçütleri yoktur.
• Bu tür eleştirilerde öznel, kişisel yargılar ağırlıktadır.
• Bu tür eleştirilerde “beğendim”, “beğenmedim”, “katılıyorum”, “katılmıyorum” türünden yargılar egemendir.

b. Nesnel (bilimsel) eleştiri: 

• Edebî eserlerin içerik, yapı ve üslûpları üzerinde tarafsız olarak yapılan eleştirilere de “bilimsel eleştiri” denir.
• Belirli ölçütler dahilinde eserler incelenir.
• Eleştirmen,kişisel yargılara yer vermez.
• Eseri objektif bir şekilde değerlendirir.
• Eseri, ister beğensin ister beğenmesin, duygularını esere yansıtmadan eserin sanat değerini ortaya koymaya çalışır.

c) Ruhbilimsel eleştiri: 

• Eleştirmen eseri açıklamak için eserle sanat arasında ilgi kurar.
• Bu eleştiri yönteminde eserden çok yazar ele alınıp incelenir.Eleştirmen yazarın istek ve beklentileri, yetişme şartları, sosyal durumu gibi özelliklerini en ince ayrıntısına kadar ele alır.
• Örneğin; Serveti Fünun dönemi sanatçılarının eserlerinde toplumsal meselelere yer vermemeleri yazarların baskıcı bir ortamda yetiştiği şeklinde açıklanır.

d) Sosyolojik eleştiri (Tarihsel): 

• Eleştirmen, edebiyat ürünün oluşumunu etkileyen tarihi ve toplumsal koşulları bulmaya bunların yardımıyla eseri açıklamaya çalışır.
• Bu eleştiri türünde edebi eserin sosyal şartlardan doğduğu anlayışı ile değerlendirilmektedir..
• Örneğin Dadaizm akımının eserleri umudunu kaybetmiş, yozlaşmış bir toplumda oluşmuştur. Eserlerin özellikleri de normal olarak saçma ve kuralsız görülür.Yani bir eser veya akım bulunduğu toplumdan izler taşır.

Türk Edebiyatında Eleştiri

• Eleştiri türünün ilk örnekleri Türk edebiyatında Tanzimat döneminde görülmüştür.
• İlk başlarda dil ile ilgili eleştiriler yazılmıştır.Sonra özellikle Namık Kemal ve Recaizâde Mahmut  Ekrem, eleştiri türünün sınırlarını genişletmiştir.
• Türk edebiyatında ilk eleştiri yazısı Namık Kemal’in “Lisan-ı Osmanînin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülahazâtı Şâmildir” adlı yazısıdır.
• İlk eleştiri eseri ise yine Namık Kemal’e ait olan ve Ziya Paşa’nın “Harabat” şiir antolojisini eleştirdiği eseri “Tahrib-i Harabat”tır.
• Servet-i Fünun edebiyatı döneminde ise Batı tarzında eleştiriler kaleme alınmıştır. Türk edebiyatında ise eleştiri türünde eserleriyle Hüseyin Cahit, Cenap Şahabettin, Ali Canip, Yakup Kadri, Nurullah Ataç, Ahmet Hamdi Tanpınar, Mehmet Kaplan, Cemil Meriç, Mehmet Murat, Vedat Günyol, Tahir Alangu, Asım Bezirci, Rauf Mutluay, Metin And, Özdemir Nutku öne çıkan isimlerdir.

Örnek

                         ANIDAN ROMANA

        Kemal Bilbaşar, “Zühre Ninem” kitabında büyükannesi Zühre Hanım’ın (1845-1923) yaşamından yola çıkıyor. Kendi gözlemleri, anılarıyla birlikte ailenin büyüklerinden dinlediklerini derleyip toparlamış gözüküyor. Doğumu 1910 olan yazarın henüz 1,5 yaşında olduğu dönemin olayları yer alıyor ilk sayfalarda. Zühre Ninesinin öldüğü sırada ise ancak 13 yaşındadır. Anlatılanlar çocukluğun silik anıları arasından çekilip çıkarılmış, parça parça birleştirilmiş ve bir yaşamı canlandırmakta kullanılmıştır.

         Sofya Vidin yolu üzerinde Vraça kasabasında başlayıp Çatalca ilçesinde Hadımköy’de sona eren bu yaşam Rumelili bir eski zaman kadınına aittir. Bu yaşamı savaşlar, göçler, acılar şekillendirmiştir.

         Anlatılanlar arasında çarpıcı olmak için bir romancının kalemine ihtiyaç duymayacak pek çok olay bulunmaktadır. Bunların en etkilisi bence Balkan Savaşı’nın acı sonucu olan Rumeli göçüdür. Bu göçün tohumlan elbette ilk Rumeli yerleşmelerinde gizliydi. Ancak tarih, Rumeli’nin Türk halkını yerleştiği topraklardan koparırken hakketmediği acıları da çektirmiştir. 

Eleştiri Türü Kapsamlı Konu Anlatımı yazımız burada sona ermiştir.

Eleştiri Türü Kapsamlı Konu Anlatımı yazımızı okuduktan sonra

1. Modernizm ve Postmodernizmi Esas Alan Roman ve Hikaye Kapsamlı Konu Anlatımı
2. Bireyin İç Dünyasını Esas Alan Roman ve Hikaye Kapsamlı Konu Anlatımı
3. Anlatım Bozukluğu Kapsamlı Konu Anlatımı yazılarımızı okuyabilirsiniz.

Konuyla ilgili ek çalışma yapmak için tıklayınız.

Yasal Uyarı: Yayımlanan içeriğin ve diğer içeriklerin bütün fikri ve mülki hakları https://www.derssarayi.com/ ” a aittir. Kaynak gösterilse dahi yazının tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan yazının bir bölümü, alıntılanan yazıya aktif link verilerek kullanılabilir.