Harita ve Kroki Nedir Harita Elemanları

Ders Sarayının sizler için hazırlamış olduğu Harita ve Kroki Nedir Harita Elemanları Detaylı Konu Anlatımı yazısına hoş geldiniz. Harita ve Kroki Nedir Harita Elemanları Detaylı Konu Anlatımı yazımızda Coğrafyanın temellerinden olan haritayı ve krokiyi detaylarıyla açıklıyoruz.

Harita ve Kroki Nedir Harita Elemanları yazımızda öncelikle harita ve kroki kavramlarının tanımını yapıp daha sonra bunların farklarından, haritaların faydalarından ve harita elemanlarından bahsedeceğiz. Yalnız bu yazıyı okumadan önce Doğa ve İnsan Kapsamlı Konu Anlatımı ve Coğrafyanın Bölümleri ve İlkeleri Konu Anlatımı yazılarımızı okumanızı tavsiye ederiz. Sitemizdeki diğer bütün Coğrafya konu anlatımı yazılarına buradan ulaşabilirsiniz. Haydi başlayalım.

Harita ve Kroki Nedir
Harita Elemanları

Harita yeryüzünün tamamının veya herhangi bir bölümünün; kuşbakışı görünümünün, belirli bir ölçek dahilinde küçültülerek düz bir zemine aktarılmasıdır. Haritacılık bilimine Kartografya adı da verilir.

– Kuşbakışı görünüme sahip olması: Çizilen yerin tam tepesinden o noktaya bakılarak harita çizimi gerçekleştirilir. Bu durum yeryüzü şekillerinin tam olarak anlaşılamamasına yani gerçekten uzaklaşmaya neden olur.

– Ölçeğinin olması: Çizilecek olan alanın düzleme aktarılabilmesi için belirli bir oranda küçültülmesi gerekir. Düşünsenize 814.578 km² Türkiye’nin yüzölçümü. Biz bu kadar büyük bir alanı A4 boyutunda bir kağıda aktarıyoruz.  Bu durum haritanın gerçekten uzaklaşmasına ve haritada bozulmalara neden olur. Ayrıca harita ve kroki arasındaki temel farkta haritada ölçeğin olmasıdır.

– Bir düzleme aktarılmış olması: Haritalar düz bir zemine aktarılırlar. Dünya kendine has bir geometrik şekle sahiptir. Bu şekil Geoid olarak adlandırılır. Bu geometrik şeklin düz bir zemine aktarılması doğal olarak haritalarda bozulmaları da beraberinde getirir.

            DİKKAT: Haritalarda ki bozulmalar ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe artar.

            Kroki ise; yeryüzünün bir kısmının, kuşbakışı görünümünün düzleme aktarılmasıdır. Harita ve kroki arasındaki fark krokinin ölçeğe, yani belirli bir küçültme oranına sahip olmamasıdır. Krokiler genellikle dar bir alana sahip yerleri göstermede kullanılır. Örneğin; okul krokisi, Spor kompleksi krokisi gibi…

Harita ve Kroki Nedir
Harita Elemanları
HARİTALARDA GERÇEK ALAN VE İZDÜŞÜM ALAN

            Gerçek alan yer şekillerinin engebe, eğim ve yükseltilerini dikkate alarak hesaplanan alandır.

            İzdüşüm alan ise; yer şekillerinin engebe, eğim ve yükseltilerini dikkate almadan, yer şekillerinin düz ve deniz seviyesinde olduğunu kabul ederek hesaplanan alandır.

            Not: Gerçek alan ile izdüşüm alan arasındaki farkın fazla olması, o yerin dağlık ve engebeli bir araziye sahip olduğunu göstermektedir.

            BİLGİ: Türkiye’de gerçek alan ile iz düşüm alan arasındaki farkın en fazla olduğu yerler, Doğu Anadolu, Akdeniz ve Karadeniz, en az olduğu yerler ise Marmara ve Güneydoğu Anadolu’dur. Bu durumun nedeni: Doğu Anadolu, Karadeniz ve Akdeniz’in dağlık ve engebeli olan bölgeler olmalarıdır. Buna karşın Marmara, Güneydoğu Anadolu ve hatta İç Anadolu Bölgesinde yeryüzü genellikle ova ve platolardan oluşmaktadır. Yani sadedir.

Harita ve Kroki Nedir
Harita Elemanları
HARİTALARIN KULLANIM ALANLARI (HARİTALAR NE İŞE YARAR?)

            – Askeri faaliyetlerde, sınır güvenliği vb. sağlanmasında

            – Ulaşım ağlarının gösterilmesinde

            – Coğrafi olayların dağılışının gösterilmesinde

            – Baraj, yol, köprü, tünel vb. yapımında

            – İmar planlarının hazırlanmasında

            – Yatırım sahalarının belirlenmesinde (Örneğin; turizm yatırımları)

            – Madenlerin gösterilmesinde

            – Çevreyi tanımada

            – Belediye hizmetlerinin yapılmasında kullanılmaktadır.

Harita ve Kroki Nedir
Harita Elemanları
HARİTA YAPIMINDA FAYDALANILAN BİLİMLER

            – Matematik

            – Astronomi

            – Fizik

            – Kartografya

            – Jeodezi

            – Fotogrametri

            – Uzay Bilimi

            – CBS (Coğrafi Bilgi Sistemleri)

HARİTAYI OLUŞTURAN UNSURLAR (HARİTA ELEMANLARI)

Harita Başlığı

Haritaların üzerinde, haritanın hangi konuda hazırlandığını, ne haritası olduğunu belirten bir başlık bulunur. Genellikle haritanın üst bölümünde ya da lejant bölümünde bulunur. Harita elemanları arasında mutlaka bulunması gereken bir unsurdur.

Harita İşaretleri (Lejant)

Harita elemanları arasında önemli bir rolü vardır. Haritalarda dağılışı gösterilen coğrafi değerler (yer şekilleri, nüfus, madenler, tarım ürünleri, turizm sahaları vs) çeşitli semboller kullanılarak gösterilir. Bu semboller ve anlamları, haritanın genellikle sağ alt köşesinde lejant adı verilen bir tablo içinde gösterilir. Haritanın içeriğine göre lejantlar da farklılık gösterebilir. Örneğin fiziki haritalarda genellikle yer şekillerini ve yükseltileri ifade eden semboller yer alırken, idari haritalarda idari bölünüşle ilgili semboller bulunur.

Yön Oku

Haritada “kuzey” yönünü gösteren semboldür. Coğrafi koordinatların kullanıldığı haritalarda yer almayabilir. Unutulmamalıdır ki gelenekselleşmiş olarak haritanın üst tarafı kuzeyi gösterir. Haritayı karşımıza aldığımızda üst taraf kuzey, sağ taraf doğu, sol taraf batı ve alt tarafta güney yönünü gösterir. Ancak bu özelliğin kullanılamayacağı kadar büyük ölçekli haritalarda (plan) yön oku vazgeçilmez gerekliliktir.

Coğrafi Koordinatlar

Haritalarda herhangi bir yerin konumunu belirlemek için coğrafi koordinat sisteminden yararlanılır. Bu nedenle paralel ve meridyenlerden oluşan bu sistem hemen her haritada bulunur.

Ölçek

Haritalarda coğrafi özelliklere ait değerlerin tutarlı olması için orantılı bir şekilde küçültülmesi gerekir. Haritalardaki bu küçültme oranına ölçek denir. Bir yeryüzü alanı km’lerce alan kaplamaktadır. Bu geniş alanın A4 veya daha da büyük olsa bir kağıda yada düzleme aktarılması onun küçültülmesi ile mümkündür. İşte buraya küçültme oranı olan olan ölçek devreye girmektedir. Hatırlanacağı gibi bir çizimin harita özelliği taşıyabilmesi için, taşıması gereken temel özelliklerden biri de ölçekli olmasıdır. Yani aslında en önemli harita elemanları arasındadır. Harita ve kroki arasındaki temel fark budur.

Çıkmış Sorular

ÇIKMIŞ SORU:

Cevap C

ÇIKMIŞ SORU:

CEVAP A

Harita ve Kroki Nedir Harita Elemanları Konu anlatımı yazımız burada sona erdi. Harita ve Kroki Nedir Harita Elemanları konu anlatımı yazımızda kroki ve harita terimlerini açıkladık, bunların farklarından, haritaların faydalarından ve harita elemanlarından bahsettik. Bu konuyla ilgili ek çalışmalar yapmak için burayı ziyaret edebilirsiniz.

Bu konu anlatımı yazımızdan sonra yine haritalarla ilgili olan Harita Çeşitleri ve Projeksiyon Yöntemleri, Haritalarda Yeryüzü Şekillerinin Gösterilme Yöntemleri ve Yeryüzü Şekillerinin İzohipslerle Gösterilmesi ve Profil Çıkarma konu anlatımı yazılarımı okumanızı tavsiye ederiz.