Milli Edebiyat Döneminde Roman yazımıza hoş geldiniz.

Milli Edebiyat Döneminde Roman yazımız müfredata uygun bir şekilde kapsamlı ve detaylı bir şekilde ele alınmıştır.

Milli Edebiyat Dönemi Roman

• Bu dönem romanı hikâyede olduğu gibi toplumsal konular ele alınmıştır.
• Milli Mücadele,vatan, millet, Anadolu, bağımsızlık, köy gerçeği gibi  konularda eserler verilmiştir.
• Dil, hikâyede olduğu gibi sade ve konuşma diline yakındır.
• Türkçe karşılığı olan Arapça ve Farsça sözcükler kullanılmamıştır.
• İstanbul Türkçesi kullanılmıştır.
• Her kesimden insanlar anlatılmıştır.
• Anadolu mekan olarak seçilmiştir.
• Teknik yönden başarılı roman ve hikâyeler yazılmıştır.
• Konular, kendi yaşamımızdan alınmış; bunlar, çevre olarak genişlemiş; ülkenin değişik yerleri anlatılmıştır. Böylece “memleket edebiyatı” çığırı açılmıştır.
•  “Halka doğru” ilkesiyle hareket edilmiştir.
• Milli Edebiyat romanlarında realizm ve natüralizm akımlarından etkilenmişlerdir.
• Memleketi ve memleket gerçeklerini yansıtmayı amaçlayan Milli Edebiyat Dönemi roman ve öyküsünün anlatımı, gözlemci gerçekçiliğe dayanır. Ömer Seyfettin, Yakup Kadri, Refik Halit, Reşat Nuri realizm gerçekçilik akımına bağlı kalmıştır.Selahattin Enis, Celalettin Göktulga, Osman Cemal Kaygılı natüralizm akımına bağlı kalmıştır.
• “Yurt” ve “köy” sorunları anlatılmıştır. Köy ve taşra insanının yaşayışını anlatan ilk başarılı örnekler, Reşat Nuri’nin “Çalıkuşu”, Ebubekir Hazım’ın “Küçük Paşa” adlı yapıtı bu dönemde verilmiştir.
• Bu dönemin önemli romancıları, Halide Edip Adıvar, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Refik Halit Karay ve Reşat Nuri Güntekin’dir

1)Yakup Kadri Karaosmanoğlu (1889-1974)

• Sanat yaşamına  Fecriati’de başlamış, sonra Milli Edebiyat topluluğunda yer almıştır.
• Fecriati’den kısa bir süre sonra Yahya Kemal ile birlikte Nev-yunanilik (neo-klasisizm) akımına yönelmiştir.
• İlk romanı Kiralık Konak’tan son romanı Hep O Şarkı’ya kadar Türk toplumunun sosyal ve siyasal görüntüsünü romanın arka planında konusu yapmıştır.
• Abdülhamit ve Meşrutiyet Dönemi’ne ,işgal ve Kurtuluş Savaşı yıllarına tanıklık etmiştir.
• Yakup Kadri, Kadro dergisinin kurucusudur.
• Tanzimat’tan başlayarak 1950’lere kadar Atatürk Türkiye’sini eserlerinde anlatır.
• Romanlarındaki başlıca tema, Türk toplumunun yaşam tarzı ve sorunlarıdır.
• Romancılığıyla öne çıkmış; hikâye, anı, mensur şiir, makale, deneme ve tiyatro türlerinde de eser vermiştir.
• Eserlerinde Realizm akımından etkilenmiştir. Güçlü bir gözlemci yeteneği vardır.
• Hikayelerinde Maupassant tarzını benimsemiştir.
• Hep O Şarkı ve Bir Sürgün romanı dışındaki bütün romanlarında kronolojik bir sırayla konuları işlemiştir.
• “Kiralık Konak” romanında Tanzimat’tan Cumhuriyet’e kadarki üç kuşak arasındaki yaşayış, anlayış farklarını ve üç kuşak arasındaki çatışmayı ele alır.

Önemli Romanlarının İçerikleri

• “Sodom ve Gomore”de Osmanlı Devletine başkentlik etmiş İstanbul’u artık Tanrı’nın lanetine uğramış bir şehir olarak görür ve İstanbul’u ve halkını Kur’an’da yok edilen iki şehir olarak geçen Sodom ve Gomore’ye ve halkına benzetir.
• “Hüküm Gecesi” romanında İttihat ve Terakki Partisinin siyasi çatışmaları ele alınır.Roman rakip partilerin gazetecilerine düzenlenen suikastlar, entrikalar, tek parti olamaya çalışma çabaları içinde geçen bir aşk ilişkisi etrafına geçer.
• “Yaban“, Yakup Kadri’nin Anadolu’ya açıldığı romandır.Eserde olaylar, Eskişehir ve Kütahya civarlarında geçmektedir.Romanda Milli Mücadele Dönemi’nin Anadolu’su verilir.Köyün ve köylünün durumları anlatılır.
• “Hep O Şarkı” romanında Abdülaziz dönemindeki topplumsal yaşamı ve Osmanlı Devleti’ni anlatır.
• “Ankara” romanı üç bölümden oluşmaktadır.1. bölümde, Milli Mücadele Yıllarını; 2. bölümde, Cumhuriyet’in ilk yıllarını; 3. bölümde Cumhuriyet sonrasının 14. ve 20. yıllarını(1937-1943) anlatır.
• “Panorama” eseri iki ciltten oluşmaktadır.1. cildinde 1923-1952 yılları arasındaki Türkiye’yi verir. 2. cildinde, Atatürk’ün ölümünden sonraki yıllar eleştirel bir bakış açısıyla ele alınır.
• “Nur Baba” adlı romanında tekkelerin yozlaşmasını anlatır.

Eserleri                                                                                           

Roman: Yaban, Kiralık Konak, Sodom ve Gomore, Hüküm Gecesi, Ankara, Nur Baba, Panorama I-II, Bir Sürgün, Hep O Şarkı

Öykü: Bir Serencam, Rahmet, Milli Savaş Hikâyeleri

Mensur Şiir: Erenlerin Bağından, Okun Ucundan

Oyun: Nirvana

Anı: Zoraki Diplomat (elçilik anıları), Anamın Kitabı (çocukluk anıları), Vatan Yolunda (Kurtuluş Savaşı anıları), Politikada 45 Yıl (siyasi anıları), Gençlik ve Edebiyat Hatıraları

Monografi: Ahmet Haşim, Atatürk

Makale: İzmir’den Bursa’ya (Halide Edip, Falih Rıfkı Atay ve Mehmet Asım Us ile birlikte), Kadınlık ve Kadınlarımız, Seçme Yazılar, Ergenekon (iki cilt), Alp Dağları’ndan ve Miss Chaifrin’in Albümünden

2)Halide Edip Adıvar (1884-1964)

• Milli Edebiyat Döneminin tanınmış ilk kadın romancısı ve hikâyecisidir.
• İngiliz Dili ve Edebiyatı profesörüdür. Bazı eserlerini İngilizce yayımlamıştır.
• İlk romanlarında bireysel konuları ele alır.Adıvar’ın “Seviye Talip”, “Handan” ve “Son Eseri” gibi ilk romanları aşk öyküleri anlatan romanlardır.
• Eserlerinde 20. yy’ın başındaki Türk toplumunu kadın ve medeniyet konuları etrafında alır.
• Toplumumuzun en önemli sorunu Doğu-Batı veya eski-yeni çatışmasıdır.Sinekli Bakkal, Sonsuz Panayır ve Tatarcık romanlarında bu çatışmaları ele alır.Halde Edip, ne Doğudan ne de Batıdan yanadır, bir sentez oluşmasını ister.
• Halide Edip, özellikle ilk romanlarında kadının Osmanlı toplumu içindeki yerini belirlemeye çalışır. Kurtuluş Savaşı yıllarında kadına toplumsal bir görev yükler.Kadını Kurtuluş Savaşı’na desteklemeye çağırır.
• Halk ve halk kültürü konusunda da eserler kaleme almıştır.Halide Edip, halka yönelmeyi ve halk kültüründen yararlanmayı herkese tavsiye eder.
• Fatih ve Sultan Ahmet’te yaptığı mitingleriyle tanınır.
• Tasvir ve tahlilde başarılıdır. Tasvirleri realist nitelik taşır.
• Karakterleri bulunduğu çevreye göre konuşturur. Romanlarında gözlem önemlidir.
• Halkın anlayabileceği bir dille eser yazar.
• Dili özensizdir, eserlerinde basit dil yanlışları vardır.
• Kurtuluş Savaşı yıllarında milli duyguları öne çıkaran romanlar yazmıştır.

Halde Edip’in romanları üç gruba ayrılır:

1. Ruh Çözümlemesi Romanları: Yazar ilk romanlarında aşk konusu üzerinde durmuştur. , “Mev’ud Hüküm”, “Seviye Talip”, “Handan”, “Kalp Ağrısı”… romanları örnek verilebilir. Bu romanların ortak özelliği hepsinin başkahramanının güçlü kadınlar olmasıdır.

2. Kurtuluş Savaşı Üzerine Yazılmış Romanlar: Halide Edip, Kurtuluş Savaşı yıllarında toplum için sanat anlayışıyla eserler kaleme almıştır. “Ateşten Gömlek” ve “Vurun Kahpeye” romanları “Kurtuluş Savaşı”nı işlediği romanlarıdır.

3.Töre Romanları: Sanat yaşamının son dönemlerinde toplumsal konularda eserler kaleme almıştır. Sinekli Bakkal, Tatarcık,  Sonsuz Panayır, Sevda Sokağı Komedyası… örnek olarak verilebilir. Töre romanlarını realist bir bakış açısıyla ele almıştır.

• “Seviye Talip” romanında Seviyye artık kocasını sevmediğini müzik öğretmeni Cemal’e aşık olduğunu fark eder.Seviyye kocasıyla boşanmak ister ancak kocası bunu kabul etmez ve Cemalle yaşamaya karar verir. Romanın teması, böyle bir birlikteliği kabul etmeyen topluma karşı kadının mücadelesidir.
• “Yeni Turan” romanını Türkçülük akımının etkisiyle yazmıştır.Roman bir kadının çevresinde Türkçülük ve Osmanlıcılık çatışması üzerine kuruludur.
• “Sinekli Bakkal” romanı ilk başta İngilizce olarak Soytarı ve Kızı adıyla İngiltere’de yayımlanmıştır.Bir yıl sonra da Sinekli Bakkal adıyla ülkemizde Türkçe olarak yayımlanmıştır.Eser 1942 yılında CHP roman yarışmasında birinci olmuştur.Eser geçmiş dönemlerin güzelliklerini konu alır.Esere “geçmişe özlem” teması hakimdir.

Eserleri

Roman: Heyula, Raik’in Annesi, Seviye Talip, Handan, Yeni Turan, Son Eseri, Mev’ud Hüküm, Ateşten Gömlek, Vurun Kahpeye, Kalp Ağrısı, Zeyno’nun Oğlu, Sinekli Bakkal, Yolpalas Cinayeti, Tatarcık, Sonsuz Panayır, Döner Ayna, Akile Hanım Sokağı, Kerim Ustanın Oğlu, Sevda Sokağı Komedyası, Çaresaz, Hayat Parçaları

Hikâye: İzmir’den Bursa’ya (Yakup Kadri, Falih Rıf­kı ve Mehmet Asım Us ile birlikte), Harap Mabetler, Dağa Çıkan Kurt, Kubbede Kalan Hoş Seda

Anı: Mor Salkımlı Ev, Türk’ün Ateşle İmtihanı

Tiyatro: Kenan Çobanları, Maske ve Ruh

İnceleme: İngiliz Edebiyatı Tarihi

3)Refik Halit Karay (1888-1965)

• Önce Fecriati’de, sonra Milli Edebiyat topluluğunda yer almıştır.
• Kahraman olarak “Anadolu kadınları, kasaba memurları, köylüler ve köy imamları”nı seçmiştir.
• Hikâye ve romanlarını üstün gözlem yeteneğiyle oluşturmuştur. Olay ve kişileri en ince ayrıntısına kadar yansıtmıştır. Kişilerin iç dünyasına pek eğilmez. Eserlerinde tasvirler de başarılıdır.
• Maupassant tarzı öykü tekniğini benimsemiştir.
• Mizah, eserlerinde önemli yer tutar. Toplumsal eleştiriye yer vermiştir. Kişilerin kurnazlık, çıkarcılık, dürüst olmayan özellikleriyle ilgili çözümlemeler yapar. Kişileri yaşadıkları sosyal çevreyle birlikte ele alır.
•  “Kirpi” takma adıyla siyasal mizah yazıları yayımlamış, bunları “Kirpi’nin Dedikleri” adlı yapıtında toplamıştır.
• Romanlarının çoğunda aile kavramını ele almıştır.
• Refik Halit,yergi ve mizah ustasıdır.
• Öykülerinde Anadolu’nun sefaletini, geriliğini, asilliğini ve yüceliğini de anlatmıştır.
• Refik Halit, dil tekniği bakımından oldukça güçlüdür.
• “Kalem” ve “Cem” mizah dergilerinde  Kirpi takma adıyla siyasi mizahi yazılar yazdı.Bu siyasi mizahi yazılarından dolayı Anadolu’ya sürgün edildi. Bu sürgün edildiği yıllarda “Memleket Hikayeleri”ni yazdı.Bu kitap  Anadolu’yu anlatan ilk kitaplardan olmuştur.
• 1922’de “Aydede” mizah dergisini çıkardı.Dergide İstiklal Savaşı’nı ve Ankara hükümetini çok sert şekilde eleştiriyor ve alaya alıyordu.İstanbul’un düşman işgalinden kurtarılmasının ardından Beyrut’a kaçtı ve “Gurbet Hikayeleri”ni yazdı.
• Maupassant tarzı öykü tekniğini benimsemiştir.
• Sürgün sonrası dönemde daha çok romanla uğraşmıştır.
• “İstanbul’un İç Yüzü” romanında Meşrutiyetle zanginleşen insanları; “Çete” romanında Türk çetesinin Fransızlarla yaptığı mücadeleleri; “Yezid’in Kızı” adlı romanında Güneydoğu Anadolu’da yaşayan Yezidilerin hayatlarını; “Sürgün”de Yüzbaşı Hilmi Efendiye atılan bir iftira yüzünden Beyrut’a sürgün edilişini ve buradaki hayatını;Bugünün Saraylısı adlı romanında İstanbul’da kendi halinde bir aileye katılan sonradan görme bir akraba kızın ailenin değerlerini alt üst etmesini anlatır.

Eserleri

Roman: Yezid’in Kızı, Sürgün, Nilgün, Çete, Anahtar, Bugünün Saraylısı, İstanbul’un İç Yüzü, Sonuncu Kadeh, Yer Altında Dünya Var, Dişi Örümcek, İki Bin Yılın Sevgilisi, İki Cisimli Kadın, Karlı Dağdaki Ateş, Kadınlar Tekkesi

Öykü: Gurbet Hikâyeleri, Memleket Hikâyeleri

Oyun: Deli

Hiciv: Kirpinin Dedikleri, Guguklu Saat, Sakın İnanma-Kanma-Aldanma

Anı-Deneme-Fıkra: Bir Avuç Saçma, Agop Paşa’nın Hatıratı, Tanıdıklarım, Ay Peşinde

4)Halide Nusret Zorlutuna (1901-1984)

• Aruz, hece ve serbest ölçüyle yazdığı şiirleri vardır. En sevilen şiirleri hece ölçüsüyle yazdığı şiirler olmuştur.
• İlk önce aşk şiirleri kaleme alan sanatçı, daha sonra eserlerinde yurt güzelliklerine ve tarih bilincine yer vermiştir.
• Şiirlerinde mistik bir hava vardır.
• 1983’te “ümmül muharrirat” (yazarların annesi) ilan edilmiştir
• Şiir, roman, öykü türlerinde yazan sanatçı, “Git Bahar” şiiri ile tanınmıştır.
• Roman ve şiirlerinde kadın psikolojisi üzerinde durur..
• Şiirlerinde kendi yaşamına ait izlere yer veren sanatçı hüzünlü, lirik şiirler kaleme almıştır.
• Milli duygularla kaleme aldığı “Git Bahar” adlı şiiri ile tanınmıştır.
• “Ağla Bahar”, “Gel Bahar” ve “Geldi Bahar” şiirleri de döneminde çok okunmuştur.
• “Benim Küçük Dostlarım” kitabında öğretmenlikle ilgili anılarını anlatmıştır.
• “Bir Devrin Romanı” kitabında Kerkük’te geçirdiği çocukluk yıllarını anlatır.

Eserleri:

Şiir: Geceden Taşan Dertler, Yayla Türküsü, Yurdumun Dört Bucağı, Ellerim Bomboş

Roman: Küller, Sisli Geceler, Gül’ün Babası Kim, Aşk ve Zafer

Öykü: Beyaz Selvi, Büyük Anne, Aydınlık Kapı

5)Ebubekir Hazım Tepeyran (1864-1947)

• Yazı hayatına şiirler başlayan sanatçı, şiirlerini “Vilayet” gazetesinde yayımlamıştır.
• Uzun zaman devam eden devlet adamlığı süresince gözlemlerini birer öykü niteliğinde anlattı. Bunlardan bazılarını “Eski Şeyler” adı altında topladı.
• Tepeyran, yıllar önce bıraktığı şiire yeniden başlamış ve Türkçe şiirler yazmıştır.
• “Küçük Paşa” isimli romanıyla tanınır. Eser, gerçekçi bir köy romanıdır. Eserde, Orta Anadolu’da bir köyde geçen bir köylü kadının hayat hikâyesi anlatılır. Eserde Anadolu köyü nesnel ve gerçek çizgilerle tasvir edilir.

Eserleri:

Roman: Küçük Paşa

Hikâye: Eski Şeyler

Anı: Canlı Tarihler

Yaşam öyküsü: Zalimane Bir İdam Hükmü (Kendi yaşamını, başından geçenleri anlattığı bir eserdir.)

6)Reşat Nuri Güntekin (1889-1956)

• Anlatımda ve psikolojik tahlillerde başarılıdır.
• Eserlerini sade bir dille yazmış, konuşma dilinin canlılığını yansıtmayı başarmıştır.
• Eserlerinde yurdun çeşitli yerlerindeki olumlu-olumsuz görünümleri, yanlış Batılılaşmayı, batıl inanışları kişisel duygularıyla birleştirerek anlatmıştır. Bozulan insani değerleri ve ahlak yapısını işlemiştir.
• Eserlerinde mizah ögelerine, nükteye ve ince esprilere  yer verir..
• Eleştirdiği tipleri acımasızca eleştirir.
• Realizm akımından etkilenir. Güçlü bir gözlemci yeteneği vardır.
• 20. yüzyıl Türk edebiyatının en büyük romancılarındandır.
• Romanlarında, Anadolu’yu, Anadolu’ya gereken önemin verilmeyişini işler.Aydınla toplum arasındaki uçurumu ele alır.Daha sonra da aşk ve aile dramı niteliğinde romanlar yazar.
• “Çalıkuşu” romanında, Feride’nin evlenmek üzereyken nişanlısının aldattığını öğrenip İstanbul’dan Anadolu’ya gidişini ve orada olgunlaşmasını ele alır.Çalıkuşu romanı, Reşat Nuri’nin en önemli romanıdır. Roman, Reşat Nuri’nin tanınmasını sağlamıştır.
• Reşat Nuri’nin bir diğer önemli romanı “Yeşil Gece”dir. Roman Anadolu’da geçer.Ali Şahin’in ekseninde gerçekleşir olaylar. Medrese Ali Şahin’in beklentilerine ulaşamayınca Ali Şahin öğretmenliği seçer. Daha sonra İzmir’in Sarıova ilçesinde öğretmenlik yapar. İzmir’de düşmana karşı verdiği mücadele anlatılır.
• “Yaprak Dökümü“nde Ali Rıza Bey isimli , ahlaklı ve dürüst bir memuru, ailesini ve ailesinin dağılışı anlatılır.Roman, yanlış Batılılaşmayı anlatır.
• Reşat Nuri ilk öykü kitaplarını romanlarından önce yayımlamıştır. Romanlarında ve tiyatrolarında verimli olan sanatçı hikayelerinde o kadar verimli olmaz. Eleştirel bir yaklaşımla yazdığı bir takım kısa hikayelerinde mizah ögesi ağır basar.

Eserleri

Roman: Çalıkuşu, Dudaktan Kalbe, Akşam Güneşi, Acımak, Damga, Kızılcık Dalları, Eski Hastalık, Miskinler Tekkesi, Yaprak Dökümü, Ateş Gecesi, Bir Kadın Düşmanı, Gökyüzü,

Milli Edebiyat Döneminde Roman yazımız burada sona ermiştir.

Milli Edebiyat Döneminde Roman yazımızı okuduktan sonra yine önemli konulardan biri olan Haber Yazısı konumuzu okumak için tıklayınız.

Milli Edebiyat Döneminde Roman yazımızla ilgili ek çalışmalara buradan ulaşabilirsiniz.