Ders Sarayının hazırlamış olduğu Söz Öbeklerinde Anlam Kapsamlı Konu Anlatımı yazımıza hoş geldiniz. Söz Öbeklerinde Anlam Kapsamlı Konu Anlatımı yazısında, atasözleri, deyimler, ikilemeler ve özdeyişler (vecizeler) gibi söz öbeklerindeki anlam olaylarını ayrıntılı bir şekilde ele aldığından konuyu kavramanızı kolaylaştıracaktır.

Daha önce yazdığımız Sözcükte Anlam Olayları konusunda belirttiğimiz gibi, Sözcükte Anlam, Söz Öbeklerinde Anlam, Cümlede Anlam ve Sözcükte Anlam Olayları birbirleri ile doğrudan ilgili olduğu için bu dört yazıyı beraber okumak bu konuların çok daha rahat anlaşılmasını sağlayacaktır. Dolayısıyla bu konuları birlikte çalışmak çok önemli. Diğer üç konuya aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz:

1. Sözcükte Anlam Kapsamlı Konu Anlatımı
2. Sözcükte Anlam Olayları Kapsamlı Konu Anlatımı
3. Cümlede Anlam Kapsamlı Konu Anlatımı

Söz Öbeklerinde Anlam

1. Atasözleri

   Uzun gözlem ve deneyim sonucu oluşmuş yargı bildiren kalıplaşmış sözlere atasözü denir.

Özellikleri:

-Anonimdir.

-Bazı atasözleri gerçek anlamlı bazı atasözleri mecaz anlamlıdır.

Bugünün işini yarına bırakma(Gerçek Anlamlı)

Terzi, kendi söküğünü dikemez.(Mecaz Anlamlı)

-Bazı atasözleri aynı anlamı verebilir.

Üzüm üzüme baka baka kararır.

Körle yatan şaşı kalkar.

-Bazı atasözleri zıt anlamlı olabilir.

İyilik eden iyili bulur.

İyilikten maraz doğar.

-Atasözleri kalıplaşmış sözlerdir,bu yüzden atasözlerin yeri değiştirilemez.Sözcüklerinin yerine başka sözcükler getirilemez.

Üzüm üzüme baka baka kararır.

2. Deyimler

   En az iki kelimenin bir araya gelmesiyle oluşan ve anlatımı etkili kılmak için oluşan söz gruplarıdır.

Özellikleri:

Kalıplaşmış sözlerdir.Bu yüzden deyimde kullanılan kelimelerin yerine eş anlamlısı getirilemez.

Surat asmak(doğru)

Yüz asmak(yanlış)

Deyimler kişiye ve zamana göre çekimlenebilir.

Komşuma kötü davranınca ah aldım.

Komşusuna kötü davranınca ah almış.

Deyimler bazen gerçek anlamlı olabilir.

Yaptığı işin çoğu gitti azı kaldı.

Çok iyi sır saklardı.

Deyimler genellikle mecaz anlamda kullanılır.

Etekleri zil çalmak

Çürük tahtaya basmak

Genelde isim+fiil şeklindedir.

Çark  etmek

Çene çalmak

Çığır açmak

3. İkilemeler

   Anlatımı güçlendirmek,güzelleştirmek ve etkili kılmak için oluşturulan söz gruplarıdır.

   İkilemeler her zaman ayrı yazılır ve aralarına kesinlikle noktalama işareti gelmez.

   İkilemeler çeşitli yollarla oluşur;

a.Aynı sözcüğün tekrarıyla oluşanlar:

ağır ağır

koşa koşa

b.Eş anlamlı sözcüklerle oluşanlar:

ses seda

güçlü kuvvetli

akıllı uslı

c.Yakın anlamlı sözcüklerle oluşanlar:

Yalan yanlış

Doğru dürüst

d.Biri anlamlı biri anlamsız sözcüklerle oluşanlar:

Eğri büğrü

Yarım yamalar

e.İki anlamsız sözcükle oluşanlar:

Ivır zıvır

Abur cubur

f.Zıt anlamlı sözcüklerden oluşanlar:

Er geç

Aşağı yukarı

Büyük küçük

g. M harfi ile kurulan ikilemeler:

ev mev

defter mefter

kitap mitap

para mara

h. Yansıma sözcüklerle kurulanlar:

horul horul

Şırıl şırıl

Gürül gürül

ı. İsmin durum ekiyle kurulan ikilemeler:

Biz bize

Baştan başa

Baş başa

El ele

4. Özdeyişler(Vecizeler)

   Bir düşünceyi, bir duyguyu  kısa etkili bir şekilde anlatan ve genellikle kim tarafından söylendiği bilinen özlü sözlerdir.

İki güne eşit olan ziyandadır.(Hz. Muhammed)

Adalet evrenin ruhudur.(Ömer Hayyam)

Cahil kimsenin yanında kitap gibi sessiz ol(Mevlana)

Hayatta en hakiki mürsit ilimdir.(Mustafa Kemal Atatürk)

En verimli yağmur alın teridir.(C. Şahabettin)

Kalbinizle yaptığınız her şey size geri dönecektir.(Mevlana)

Ülkesini çok seven,ülkesi için en çok çalışandır.(Mustafa Kemal Atatürk)

Ne kadar bilirsen bil,söylediklerin karşındakinin anlayabileceği kadardır.(Mevlana)

---

Söz Öbeklerinde Anlam Kapsamlı Konu Anlatımı yazımız burada sona ermiştir. Yazımızı okuduktan sonra aşağıdaki yazılarımızı da okursanız konuları daha iyi kavrayacaksınız.

1. Anlamlarına Göre Cümleler
2. Paragrafta Anlam Kapsamlı Konu Anlatımı
3. Anlatım Biçimleri ve Düşünceyi Geliştirme Yolları
4. Sözlü Anlatım Türleri Konu Anlatımı
5. Anlatım Türleri Kapsamlı Konu Anlatımı