Türk Halk Edebiyatı Sanatçıları Konu Anlatımı
Türk Halk Edebiyatı Sanatçıları Konu Anlatımı yazımıza hoş geldiniz.
Türk Halk Edebiyatı Sanatçıları Konu Anlatımı yazımız kapsamlı ve detaylı bir şekilde hazırlanmıştır.
Türk Halk Edebiyatı Sanatçıları Konu Anlatımı
A)AŞIK EDEBİYATI SANATÇILARI
16. YY.
- Bu dönemde genel olarak hece ölçüsüyle ürünler verilmiştir.
- Divan edebiyatından etkilenme çok azdır.Kul Mehmet çok az aruz ölçüsünü kullanmıştır.
1)Köroğlu
- Köroğlu destanına göre asıl adı Ruşen Ali’dir.
- Şiirlerinde hece ölçüsünü kullanmıştır.
- Koçaklama türünde başarılı örnekler vermiştir.
- Bolu Beyi’nden babasının intikamını almak için dağlara çıkmış, yiğitlik ve iyilikseverliği ile destanlaşmıştır.
- Şiirlerinde coşkun bir söyleyiş, yalın bir dil kullanmıştır.
- Aşk, doğa sevgisi, yiğitlik,dostluk konularını işlemiştir.
2)Öksüz Dede
- Ordu şairidir.
- III. Murat’ın İran seferleri ile ilgili şiirlerinden 16. yüzyılın sonlarında yaşamış olduğu anlaşılmaktadır.
- Şiirleri tasavvuf yüklü bir lirizme sahiptir.
17. YY.
1)Kayıkçı Kul Mustafa
- Ordu şairidir.
- Şiirlerinde sadece hece ölçüsünü kullanmıştır.
- Döneminin tarihi ve sosyal olaylarını yer vermiştir.
- Bağdat kuşatmasında şehit olan kahramana için yazdığı “Genç Osman Destanı” ile ünlenmiştir.
- Şiirleri yeniçeriler arasında çok meşhur olmuştur.
2)Karacaoğlan
- Güney Anadolu’da Türkmen aşiretlerinden Varsak boyundandır.
- Karacaoğlan gördüğü her güzelliği şiirleştirmiştir.
- Güzeli ve güzelliği bu kadar çok seven biri ölümü düşündüğünde adeta ürpermiştir.
Eşimle dostumla bulaşamadım
Var git ölüm tez zamanda yine gel”
“Şu dünyada üç nesneden korkarım
Bir ayrılık, bir yoksulluk, bir ölüm”
- Şiirlerinde aşk ve güzellik başta olmak üzere, ayrılık, yoksulluk, yiğitlik, gurbet ve ölüm temalarını işlemiştir.
- Türkü, koşma, semai, varsağı,destan türlerinde şiirler söylemiştir. Genellikle 11’li, 8’li hece ölçüsü ve yarım kafiye kullanmıştır.
- Şiirleri mahalli kelimeler ve deyimler sıkça görülür.
- Bütün şiirlerini hece ölçüsüyle yazmıştır.
- Şiirlerinde tasavvufi etki çok az da olsa vardır.
3)Âşık Ömer
- Medrese eğitimi almış bir şairdir.
- İlk şiirlerini aruz ölçüsüyle yazmıştır.
- Bir ara şiirlerinde Âdlî mahlasıyla yazmıştır.
- Divan edebiyatı sanatçıları olan Ahmet Paşa, Fuzuli ve Atai’nin şiirlerine naziler yazmıştır. Bu özellik onun Divan edebiyatından da etkilendiğini gösterir.
- Aşık Ömer’in en çok bilinen eseri, 58 dörtlükten meydana gelen ve 88 şairin adının geçtiği “Şairname” adlı eseridir.
- Türk edebiyatındaki ilk şairnameyi yazmıştır.
- Aşık edebiyatının en fazla şiir yazmış sanatçısıdır.
- Hem hece ölçüsüyle hem de aruz ölçüsüyle şiirler yazmıştır.
- Şiirleri “Aşık Ömer Divanı” adlı bir kitapta toplanmıştır
4)Kâtibî
- Yeniçeri şairlerden biridir.
- Bağdat ve İran seferlerini anlatan şiirleri vardır.
- Hem hece hem de aruz ölçüsünü kullanmıştır.
- Şiirleri biçim yönünden Gevheri ve Aşık Ömer kadar iyidir.
- Gevheri birkaç şiirinde ondan “üstat” olarak söz etmiştir.
5)Kuloğlu
- Yeniçeri şairlerindendir.
- IV. Murat için söylediği şiirleri vardır.
- Şiirlerinde aşk,yiğitlik, hikmet temalarını işlemiştir.
- Gevheri’yi etkileyecek nitelikte lirik,epik şiirler söylemiştir.
6)Ercişli Emrah
- Emrah ile Selvihan halk hikayesinin kahramanıdır.Emrah, Selvihan’a aşık bir gençtir.Selvihan da Emrah’ı sevmektedir. Selvihan, Ercişli Bey’in kızıdır.Osmanlı-İran savaşlarında İran şahı Şah Abbas’ın Van’ı kuşatması sonucu Selvihan tutsak edilir ve İran’a Şah’ın huzuruna götürülür. Şah, Selvihan’ı beğenir ve onunla evlenmek ister. Emrah Selvihan’ın ardından İran’a (İsfahan) gider. Şah, iki gencin birbirini sevdiğini öğrenince Selvihan’la evlenmekten vazgeçer ve kızı Emrah’a teslim eder ve iki genç birbirine kavuşur.
- Ercişli Emrah, şiirlerinde sade,anlaşılır bir Türkçe kullanmıştır.
- Deyimlere, mahalli söyleşilere yer vermiştir.
- Dini ve tasavvufi konularda şiir yazmamıştır.
- Şiirlerini sadece hece ölçüsüyle yazmıştır.
- Şiirlerinde Azeri Türkçesinin etkileri vardır.
18. YY.
1)Gevherî
- Asıl adı Mehmet’tir.
- Şiirlerinde anlaşıldığı üzerine medrese eğitimi almıştır.
- Hem heceyle hem de aruz ölçüsüyle şiirler yazmıştır.
- Aruz ölçüsüyle yazdığı şiirlerinde Fuzuli’nin etkisindedir.
- Musiki ile de ilgilenmiş, besteler yapmış, kendi adıyla anılan bir makam olan “Gevheri makamı” vardır..
- Heceyle yazdığı şiirlerinde konuşma dilini kullanmış, halktan aldığı hayalleri, deyiş ve mecazları kullanmıştır.
2)Levni
- Asıl adı Abdülcelil Çelebi’dir.
- Ressam, minyatür ustası ve hattatır.
- Eserleri: Atalarsözü Destanı ve Selanik ile İstanbul yolculuğunu anlatan Tekerleme’si vardır.
19. YY.
1)Dadaloğlu
- Toroslarda göçebe olarak yaşayan Avşar Türkmenlerindendir.
- Kahramanlık şiirleri ile Köroğlu’na, aşk şiirleri ile Karacaoğlan’a benzer.
- Şiirlerinde Avşarların hayatını da anlatır.
- Doğayı, güzeli, bir de atını anlatır.
- Divan şiirinden etkilenmemiştir.
- Şiirlerini sadece hece ölçüsüyle yazmıştır.Toplam 130 şiiri vardır.
- Yalın ve içten bir söyleyişi, lirik ve epik bir anlatımı vardır.
- En başarılı olduğu şiirleri yazdığı koçaklamalardır.
2)Bayburtlu Zihnî
- Asıl adı Mehmet Emin’dir.
- Medrese eğitimi almıştır.
- Hem heceyi hem aruzu kullanmıştır.
- Şiirlerinde farklı üsluplar kullanmıştır.
- Heceyle yazdığı şiirler daha sadedir.
- Şiirlerinde genelde memleket hasreti hakimdir.
- Sergüzeştname isimli adlı mesnevisi yaşadığı maceraları anlattığı eseridir.
- Onun son eseri Kitab-ı Hikaye-i Garibe adını taşıyan, manzum parçaların yer aldığı ve Türk romanına geçişte bir kıvılcım teşkil eden eseridir.
- Şairin bir de Divan’ı vardır.
3)Erzurumlu Emrah
- Medrese eğitimi görmüştür.
- Şiirlerinde hem heceyi hem de aruz ölçüsünü kullanmıştır.
- Tasavvuf şiirine ağırlık vermiş, şiirlerinde ağır bir dil kullanmıştır.
- Divan şairlerinden etkilenmiştir.
- Şiirlerinde Arapça ve Farsça kelimeler oldukça fazladır.
4)Âşık Şenlik
- Asıl adı Hasan’dır.
- Doğu Anadolu Bölgesi’nin en ünlü aşığıdır.
- Kendine ait bir kolu vardır: “Aşık Şenlik Kolu”
- Azeri ağzının tüm özelliklerini şiirlerinde kullanmıştır.
- Anadolu saz şiirinde ve hikaye sınıflandırma geleneğinde yenilikler yapmıştır.
- Badeli aşıklardandır.
- Muamma, koşma ve atışmalarda ustadır.
- İslamî kavramları,tamlama ve nükteleri şiirde ustaca kullanmıştır.
- Sümmani ile atışmaları ünlüdür.
- Atışmayı çok seven şair, b,r atışmada yendiği aşıklarca zehirlenerek öldürülmüştür.
5)Kağızmanlı Hıfzî
- Asıl adı Recep’tir
- Medrese eğitimi almıştır.
- Koşma,semai,destan türlerinde şiirler söylemiştir.
- Şiirlerinin en ünlüsü genç yaşta ölen amcasının kızı Ziyade için yazdığı ağıttır.
- Şiirlerini sade, anlaşılır bir Türkçeyle yazmıştır.
6)Bayburtlu Celâlî
- Medrese eğitimi görmüştür.
- Eşinin kundakta bir bebek bırakarak vefat etmesi üzerine söylediği ağıt ünlüdür.
- Destanları ve mizahi şiirleri önemlidir.
- Batakçı Destanı, Kalaust Destanı ünlü destanlarındandır.
7)Dertlî
- Asıl adı İbrahim’dir.
- İntihar eder ancak kurtarılır, bu olaydan sonra da Dertli mahlasını kullanır..
- Şiirlerinde hem heceyi hem de aruz ölçüsünü kullanmıştır.
- Halk şiiri ve Divan şiiri tarzındaki şiirlerinin her ikisinde de Arapça ve Farsça kelimeleri kullanmıştır.
- Bektaşi nefesleri de söylemiştir. En iyi şiirleri semaileri ve koşmaları arasındadır.
- Badeli bir aşıktır.
- Muamma çözmede oldukça başarılıdır. Taşlamalarıyla ünlüdür.
8)Sümmanî
- Asıl adı Hüseyin’dir.Erzurumludur.
- Kendine ait bir kolu vardır:”Sümmani” kolu.
- Şiirlerinde hem heceyi hem de aruz ölçüsünü kullanmıştır.
- Rivayete göre Bedahşan Emiri’nin kızı Gülperi’ye aşık olmuş ve onu aramak için uzun bir yolculuğa çıkmıştır. Kafkasya, Türkistan, Afganistan ve Hindistan’ı dolaşmıştır.
- Sümmani ve Gülperi için hala söylenen bir halk hikayesi vardır.
- Atışmalarıyla ünlü bir şairdir.
20. YY.
1)Âşık Veysel(1894-1973)
- Cumhuriyet dönemi şairlerindendir.
- Yedi yaşındayken bir gözünü çiçek hastalığından diğer gözünü de bir kaza sonucu kaybetmiştir.
- Köy enstitülerinde halk türküleri öğretmenliği yapmıştır.
- Şiirlerinde sadece hece ölçüsünü kullanmıştır.
- Aşık Veysel, Türkiye’ye Ahmet Kutsi Tecer tarafından tanıtılmıştır.
- Şiirlerinde aşk, toprak sevgisi, vatan sevgisi, insan sevgisi, Atatürk, Cumhuriyet, yaşama sevinci, gurbet, d,ni tasavvuf, kardeşlik duygusu en çok işlediği konulardır.
- Didaktik şiirlerinin yanında doğa , özlem, aşk konulu şiirleri daha çok ilgi görmüştür.
- Şiirlerini sade bir dille yazar. Şiirlerinde içtenlik ve doğallık hakimdir.
- Şiirleri Ümit Yaşar Oğuzcan tarafından “Dostlar Beni Hatırlasın” adlı kitapta toplanmıştır.
Şiir: Deyişler, Sazımdan Sesler, Dostlar Beni Hatırlasın
- Ölümünden sonra “Bütün Şiirleri” adıyla tekrar yayımlanır.
2)Abdurrahim Karakoç(1932-2012)
- Hece ölçüsünü ustalıkla kullanmıştır.
- Şiirlerini halk şiiri geleneği doğrultusunda yazmıştır.
- Taşlama ve hiciv alanında tanınmıştır.
- “Mihriban” adlı şiiriyle ünlenmiştir.
- Şiirlerinde sosyal konuları, İslam’ı, gurbeti işlemiştir.
- Serbest tarzda söylediği şiirler de vardır.
- Şiirlerinde halk diline ait kelime ve deyimler, şive taklitleri görülür.
- Şiirlerinin yanında çeşitli günlük gazetelere ironik yazılar da yazmıştır.
Eserleri
Şiir kitapları:Hasan’a Mektuplar,Gökçekimi,El Kulakta,Gerdanlık I,II,III,Vur Emri, Parmak İzi,Kan Yazısı ,Yasaklı Rüyalar,Suları Islatamadım ,Akıl Karaya Vurdu,Beşinci Mevsim, Dosta Doğru
Deneme:Çobandan Mektuplar, Düşünce Yazıları
3)Şeref Taşlıova(1938-2014)
- Aşk, hasret ve tabiat konularını işlemiştir.
- Çeşitli dergilerde folklor yazıları yazmıştır: Türk Edebiyatı, Türk Folkloru, Maya
- Binden fazla şiiri ve tasnif ettiği birçok halk hikayesi vardır.
- İki yüzden fazla makamı bilmektedir.
- Saza hakimiyeti ve güçlü doğaçlaması ile dikkat çekmektedir.
- “Ben Bir Şeyda Bülbül”, “Güzel Görünür”, “Gel” şiirleri ünlüdür.
- Şiirlerinin bir bölümü Kültür Bakanlığı tarafından “Gönül Bahçesi” adıyla yayımlanmıştır.
- Tasnif ettiği halk hikayeleri “Aşık Şeref Taşlıova’dan Derlenen Halk Hikayeleri” adlı yapıtta toplanmıştır.
- ÜNESCO’nun düzenlediği Dünya Sanat Dizisi adlı etkinlikte Türkiye’yi temsil etti.
- UNESCO tarafından “yaşayan insan hazinesi” seçilmiştir.
4)Murat Çobanoğlu(1940-2005)
- Karslı aşıklardandır.
- Atışma, taşlama, dudak değmez,muamma, memleket türküsü dallarında birincilikleri vardır.
- Folklor alanında çalışmış, birçok halk hikayesini sazıyla söylemiştir.
- Üç bine yakın şiiri ve ünlü aşıklarla atışmaları vardır.
- Badeli aşıklardandır.
- Didaktik, ulusal şiirler yazmıştır.
- “Cumhuriyet Destanı, Öğretmen, Dertli Bülbül, Yaradan” şiirleri ünlüdür.
- “Kiziroğlu Mustafa Bey” şiiri Ayna grubu tarafından söylenmiştir.
5)Âşık Mahzunî Şerif(1939-2002)
- Kahramanmaraş’ın Afşin ilçesinin Berçenek köyünde doğmuştur.Asıl adı Şerif Cırık’tır.
- Siyasal içerikli şiirleri ve türküleri ile tanınmıştır.
- Halk şairi ve bestecidir.
- “İşte Gidiyorum”, “Bu Mezarda Garip Var”, “Bizden Geriler” şiirleri ünlüdür.
- Bektaşî kültürünün dünyaya tanıtılmasında önemli bir yeri vardır.
6)Âşık Feymani(1942-…)
- Kadirli’nin Azaplı köyünde doğmuştur.Asıl adı Osman Taşkaya’dır.
- Rüyasında nurani yüzlü biri görünmüş ve ona “Feymani” mahlasını vermiştir.
- Şiirlerini daha çok 8’li ve 11’li hece ölçüsüyle söylemiştir.
- Hem saz çalan hem de şiirler yazan bir halk şairidir.
- Tasavvufi şiirler de yazmıştır.
- Ahu Gözlüm isimli şiir kitabı “Halk Şairleri Arası Eser Yarışması”nda mansiyon ödülü almıştır.
Şiir: Ahu Gözlüm, Gönül Sarayı
7)Neşet Ertaş(1938-2012)
- 1938 yılında Kırşehir’in Çiçekdağı ilçesinde doğmuştur…
- Ünlü Türk ozanı ”Bozkırın Tezenesi” lakabıyla bilinir. Bu adı ona Yaşar Kemal takmıştır…
- “Gönül” sözcüğünün geçmediği neredeyse bir tek türküsü yoktur.
- Şiirlerini sade ve anlaşılır bir dille yazmıştır.
- Şiirlerinde hece ölçüsünü kullanmıştır.
- UNESCO tarafından “yaşayan insan hazinesi” seçilmiştir.
- İzmir’e yerleşen ”Bozkırın tezenesi”, Süleyman Demirel’in cumhurbaşkanlığı döneminde kendisine sunulan ”Devlet Sanatçısı” unvanını,”Hepimiz bu devletin sanatçısıyız, ayrıca bir devlet sanatçısı sıfatı bana ayrımcılık geliyor” diyerek kabul etmemiştir.
B)TEKKE EDEBİYATI SANATÇILARI
13. YY.
1)Yunus Emre
- İyi bir eğitim görmüştür.
- Şiirlerinde ruh , kanaat, gazap, sabır, haset, cimrilik, akıl gibi konuları işlemiştir.
- Şiirlerini halkın konuştuğu dille yazmıştır.
- Şiirlerinde aruz ve hece ölçüsünü kullanmakla beraber çoğunu hece ölçüsüyle yazmıştır.
- Şiirlerinde halk edebiyatının ortak mecazlarına, halk söyleyişlerine, deyimlere ve atasözlerine yer verir. Bunun yanında divan edebiyatında görülen kimi mazmunlara da yer verir.
- Yunus Emre, gazel biçimini heceye uygulamıştır.
- Şiirlerinde özellikle 7-8 kalıpların yanında 14’lü, 18’li hece kalıplarını da kullanmıştır.
- Uyak konusunda halk şiir geleneğine uymuş, yarım uyakla şiirler yazmış ve redif kullanmıştır.
- Yunus Emre şiirlerinde sadec Türkçe kelimeleri değil Arapça ve Farsça kelimeleri de kullanmıştır.
- Taptuk Emre’nin dergahında tasavvufu öğrenmiştir.
- Tasavvuf onun için bir yaşama biçimidir.
- İlahilerinde tasavvuf, insanın nefsi ile olan mücadelesi, Allah yolunda olup dünya işlerinden uzak durma gibi konuları işlemiştir.
Eserleri:
Risaletü’n Nushiyye
- Mesnevi biçiminde, aruz ölçüsü ile yazılmış bu eser 573 beyittir.
- Başta 13 beyitlik bir başlangıçtan sonra, kısa bir düzyazı vardır.
- Arkasından destanlar gelir. Destanlarda ruh, nefis, kanaat, gazap, sabır, haset, cimrilik, akıl konuları işlenir. Öğretici ve öğüt verici bir eserdir. Esere Kur’an-ı Kerim’den kıssalar eklemiştir.
Divan:Şiirleri Divan’ında toplanmıştır.
2)Hacı Bektaş Veli
- Devrin en önemli mutasavvıflarından ders alarak iyi bir öğrenim görmüştür.
- Nefes tarzında ve yalın bir Türkçeyle söylediği şiirlerinde tasavvuf inancını yaymaya çalışmıştır.
- Ölümünden yaklaşık 150 yıl sonra Balım Sultan tarafından Bektaşilik tarikatı kurulmuştur.
- Bektaşilik tarikatının temelinde onun fikirleri olduğu için kurucusu ve öncüsü kabul edilir.
- Bektaşilik düşüncesinin temelinde Allah sevgisi, doğruluk, insanlık, eşitlik, nefis terbiyesi, ahlak gibi dini-tasavvufi esaslar vardır.
Eserleri:
Velâyetnâme
- Hacı Bektaş Velî’nin hayatı, kerâmetlerini sosyal ilişkilerini anlatan hikâyelerden oluşmaktadır. Bu hikâyelerde Kur’ân, hadis, nasihat dolu anlatımlar bulunmaktadır.
Mâkâlât
- Aslı Arapça olarak yazılmıştır.Alevi- Bektaşi inancındaki dört kapı ve kırk makam Makalat’ın ana konusudur.Her kapının(Şeriat, tarikat, marifet,hakikat)on makamı vardır.
Kitabü’l Fevaid
- Bu kitapta Ahmet Yesevî ile Hünkâr Hacı Bektaş Velî ilişkileri ve pek çok nasihat içerikli değerli sözler bulunmaktadır.
14.YY.
1)Abdal Musa
- Alevi- Bektaşi edebiyatının temsilcisidir.
- Şiirlerini “Nasihatname” adlı küçük bir kitapta toplamıştır.
15.YY.
1)Kaygusuz Abdal
- Bektaşi edebiyatının öncülerindendir.
- Hece ölçüsüyle yazdığı şathiye türü şiirleriyle tanınmıştır.
- Kaygusuz mahlasını Abdal Musa vermiştir.
- Hem heceyle hem aruzla şiirler yazmakla berabe rçoğunluğunu aruz ölçüsüyle yazmıştır.
- Aruzla ilgili şiirlerinde tasavvuf esaslarını anlatmıştır.
- Halk edebiyatının koşma nazım şekliyle kaleme aldığı konuları bakımından ilahi, nutuk, şathiye vb. şeklinde sınırlandırılabilecek şiirleri arasında en orijinalleri nutuk ve şathiyelerdir.
- Şiirlerinde tasavvuf şiirlerinde rastlanmayan dünya ve eşya tasvirleri dikkat çeker.
- Şiirlerinin beşte dördünü aruz ölçüsüyle yazmıştır.Şairin şiirlerinde aruz hatalarına sıkça rastlanır.
- Hece ölçüsüyle yazdığı şiirler fazla değildir. Bunlarda da en fazla 7’li ve 8’li hece ölçüsünü kullanmıştır.
- Nazım şekli olarak en fazla gazel ve kasideyi kullanmıştır.
- Şiirlerinde Eski Anadolu Türkçesinin bütün özelliklerini sergiler.Tasavvufun gereklerini halkın anladığı basit sözcüklerle, benzetmelerle ve yalın bir şekilde vermiştir.
- Şiirlerinde atasözlerinden, deyimlerden ve halk söyleyişlerinden yararlanmıştır.
- Şiirlerinde mizah, alay unsuru görülür. Kapalı bir anlatımı vardır. Düzyazılarında yalın, akıcı bir üslubu vardır.
Manzum Eserleri:
Divân: Şiirlerin çoğunluğu gazeldir. Heceyle yazılmış şiirler de vardır. Hece ile yazılanlar daha çok şathiye karakterindedir.. Bazı şiirleri ise ilâhî ve nutuk havasındadır.
Gülistân: Vahdet-i vücudu anlatmakla başlar.Kâinatın ve Hz. Âdem’in yaradılışını uzun uzun hikâye eder. Tasavvufun çeşitli konuları, yer yer son derece heyecanlı bir üslûpla dile getirilir.
Mesnevî-i Baba Kaygusuz: (I-II-III): Tasavvuf konulu mesnevilerdir. Coşkun bir lirizmle yazılmıştır.
Gevhernâme: 71 beyitlik kısa bir mesnevîdir. Eser Hz. Muhammed’i methetmek için yazılmıştır.
Minbernâme: 58 beyitlik küçük bir mesnevî’dir, nefsi bilmenin esas olduğu üzerine kurulmuştur.
Mensur Eserleri:
Budalanâme: Budalanâme’de tasavvufî meseleler anlatılır.
Kitâb-ı Miglâte: Bu eser, kompozisyon bakımından oldukça değişiktir. Burada bir derviş, devamlı olarak uykuya dalmakta ve rüyasında, bazen geçmişe, bazen geleceğe seyahat etmektedir. Her defasında karşılaştığı şeytanla mücadeleye girip onu ma’lûb etmektedir. Eserde dervişin zaman zaman söylediği şiirler, coşkun bir lirizmin ifadesidir.
Vücûd-Nâme: İnsan vücûdunun çeşitli uzuvlarıyla, bazı dinî ve tasavvufî ve kozmik kavramlar arasında teşbihler yapan, münasebetler kuran bir eserdir.
Manzum-Mensur Karışık Eserleri:
Dil-güşâ: “Vahdet-i vücûd”u anlatan uzun bir mesnevî ile başlar. Eserde uzun Farsça bölümler vardır.
Saraynâme: Dünyaya gelmekteki amacın ,ibadet etmek ve Allah’ı tanımak olduğu anlatılır.
2)Eşrefoğlu Rumi
- Şiirlerinde Yunus Emre’nin etkileri görülür. İlahileri, Yunus Emre’nin ilahileri ile oldukça benzerlik gösterir.
- Hece ve aruzu başarıyla kullanmış, lirik şiirler yanında didakitik manzumeler de yazmıştır.
- Bazen halk deyişlerine ve atasözlerine yer vermiştir.
- Ayet meallerini şiirlerinde yer vermiştir.
- Genellikle ilahi aşkı dile getirdiği şiirlerinin bir kısmı bestelenmiştir.
Eserleri:
Divan: Aruz ve heceyle yazdığı şiirlerden oluşan bir eserdir.Didaktik ve lirik olarak yazdığı her tarzda şiiri vardır.
Müzekki’n Nüfûs: Divanında yer alır. Eserde yalın bir Türkçe ile yazılmış şiirler vardır.
3)Hacı Bayram Veli
- Medrese eğitimi almış ve Ankara’da müderrislik yapmıştır.
- Nakşibendilik, Halvetilik ve Ebherilik tarikatlarını birleştirerek Bayramilik tarikatını kurmuştur.
- Bayramilikte, manevi olgunluğu elde etmek için kırk gün süreyle yer altında karanlık bir çile odasında kalıp tefekkür etmek,zikir çekmek, susmak , az yemek, az içmek gibi uygulamalar büyük önem arz eder.
- Yunus Emre etkisinde ve halk diliyle yazılmış ilahileri vardır.
- Sade bir dille ve hece ölçüsüyle yazdığı dört şiiri dışında günümüze ulaşan eseri yoktur.
16. YY.
1)Pir Sultan Abdal
- Alevi-Bektaşi geleneğindeki yedi büyük şairden biri olmuş, bunlar içinde Kul Himmet ve Hatayi ile birlikte en iyi üç şair arasında yer almıştır.
- Şiirlerinde kendi imanını, aşkını ifade etmiş; manevi hayatını, ruhi hallerini olduğu gibi dile getirmiştir.
- İyi bir öğrenim görmemesine rağmen halk şiirinin tekniğine tamamen hakimdir.
- Vezin kullanımında ve durak yerlerinde hemen hemen hiç hata yapmamıştır.
- Eserlerini sade, anlaşılır bir dille yazmıştır.
- Şiirlerini koşma, semai, türkü biçiminde söylemiştir.
- Benimsemiş olduğu Alevi-Bektaşi inanç felsefesi etrafında dönmekte olan şiirleri on iki imam ve Hz. Ali içeriklidir.
- En çok etkilendiği şair Hatayi’dir.İkinci olarak Kaygusuz Abdal etkisinden söz edilebilir.
- Bütün şiirlerini hece ve dörtlüklerle yazmıştır.
- Şiirlerinin bir bölümü siyasi içeriklidir.
2)Kul Himmet
- Alevi-Bektaşi şairlerindendir.
- Destan, nefes ve ağıtları vardır.
- Yedi büyük şairden biridir.
- Aruz ve hece ölçüsüyle şiirler yazmıştır.
17. YY.
1)Niyazi-i Mısrî
- Gezgin bir mutasavvıftır.
- Şiirleri didaktiktir.
- Aruz ve hece ile yazdığı şiirler vardır.
- Türkçe, Arapça mensur ve manzum olan on ciltten fazla eseri bulunmaktadır.
- Aruzla yazdığı şiirlerinde Nesimi ve Fuzuli’den etkilenir.
- Heceyle yazdığı şiirlerinde ise Yunus Emreden etkilenir.
- Divan-ı İlahiyyat en meşhur eseridir.
Eserleri:
Divan
Tefsir-i Sure-i Fatiha
Risale-i Tasavvuf
Devretu’l Arşiye
Tahirname
2)Aziz Mahmut Hüdayi
- Celvetiye tarikatının kurucusudur.
- Aruz ve hece ölçüsüyle şiirler yazmıştır.
- Medrese eğitimi almış ve medrese hocalığı yapmıştır.
- Manzum ve mensur birçok eseri vardır.
- Divan-ı İlahiyat adlı eserinde şiirlerini toplamıştır.
Eserleri:
Tarikatname
Miraciye
Tecelliyat
Vakıat
Nefasü’l Mecalis
18. YY.
1)Erzurumlu İbrahim Hakkı
- Âlim, mutasavvıf ve şairdir.
- Niyazi-i Mısri’den etkilenmiştir.
- Tasavvufun yanında astronomi, geometri, matematik gibi ilimlerle de uğraşmıştır.
- Marifetname isimli eserinde birçok ilimle ilgili bilgi vermiş, hemen hemen her konuya İslami açıdan yaklaşmıştır.
Diğer Eserleri:
Divan-ı İbrahim Hakkı
Kenzü’l Fütuh
İnsan-ı Kamil
19. YY
1)Everekli Seyranî
- Asıl adı Mehmet’tir.
- Türk saz şiiri vadisinin önde gelen hiciv ustalarındandır.
- Tekke şairleri arasında da adı anılmaktadır.
- Hem hece hem aruzla yazdığı şiirleri vardır.650 şiirinden 500’ünü heceyle yazmıştır.
- Hece ölçüsüyle yazdığı şiirlerde daha başarılıdır.
- En iyi şiirleri koşma,semai,destan, nefes ve devriyeleri arasındadır.
- Divan adlı bir eseri vardır.
2)Ruhsâtî
- Bektaşi tarikatına mensuptur.
- Hem hece hem aruzla şiirler yazmıştır.
- Tasavvufla ilgili ahlaki, didaktik manzumeleri ve koşmaları önemlidir.
- Şiirleri doğaçlama söyleyebilir ama saz çalamaz, Bundan dolayı kalem şairi sayılır.
- Şiirlerinde Orta Anadolu ağızlarını kullanmış, şiirlerini içli bir dille söylemiştir.
Türk Halk Edebiyatı Sanatçıları Konu Anlatımı yazımız burada sona ermiştir.
Türk Halk Edebiyatı Sanatçıları Konu Anlatımı yazımızla ilgili düşüncelerinizi bizimle paylaşınız.