Virüsler Kapsamlı Konu Anlatımı

Ders Sarayının sizler için hazırlamış olduğu Virüsler Konu Anlatımı yazımıza hoş geldiniz. Virüsler konu anlatımı yazımızda, virüslerin hakkında genel bilgileri ve virüslerin yapısını kapsamlı bir şekilde ele aldık.

Virüsler yazısını daha iyi anlayabilmeniz için önceki konu anlatımlarından, Canlı Alemleri ve Bu Alemlerin Özellikleri, Canlı Alemleri 2 (Protista, Bitki ve Mantarlar Alemi), Canlı Alemleri 3 (Hayvanlar Alemi) Konu Anlatımı ve Canlıların Çeşitliliği ve Sınıflandırılması Konu Anlatım yazılarımızı da okumanızı tavsiye ederiz. Haydi başlayalım.

Virüsler Konu Anlatımı

Virüsler konu anlatımı kazanımları için tıklayın.

9.3.2.3. Virüslerin genel özelliklerini açıklar.
a. Virüslerin biyolojik sınıflandırma kategorileri içine alınmamasının nedenleri üzerinde durulur.
b. Virüslerin insan sağlığı üzerine etkilerinin kuduz, hepatit, grip, uçuk ve AIDS hastalıkları
üzerinden tartışılması sağlanır. Virütik hastalıklara karşı alınacak önlemler vurgulanır.
c. Virüslerin genetik mühendisliği alanında yapılan çalışmalar için yeni imkânlar sunduğu vurgulanır

Virüsler

Sınıflandırmada herhangi bir âleme dâhil edilemeyen, cansızlar ile canlılar arasındaki geçiş formu olan bir yapıdır.

Virüslerin varlığı 19. yüzyılda Louis Pasteur (Luiz Pastör) ve Robert Koch (Rabırt Koh) tarafından yapılan araştırmalar sayesinde anlaşılmıştır. Rus biyolog Dmitri Iwanowski (Dimitri İvanovski), 1892 yılında tütün mozaik hastalığına yakalanan bitkilerden elde ettiği sıvıyı süzerek bakterilerden arındırmış ve bu sıvının sağlıklı bitkilerde hastalığa neden olduğunu görmüştür. Elektron mikroskobunun keşfiyle virüslerin varlığı daha iyi anlaşılmıştır.

Virüslerin Genel Özellikleri

• Protein yapılı kılıfları ve bir çeşit nükleik asitleri (ya DNA ya da RNA) vardır.
• Hücre zarı, sitoplazma, ribozom, enzim sistemleri bulunmaz.
• Hücresel büyüme görülmez.
• Zorunlu hücre içi parazitidir.
• Antibiyotiklerden etkilenmez.
•  Hücre dışında kristallenip kalır. Sayıları azalmaz.
• Çok sık mutasyona uğrar.  Virüsler, konaklarını protein kılıfları ile tanır.
• Protein kılıfları çok farklı virüs çeşitleri mevcuttur.
• Virüslerin Sınıflandırılması.

Virüslerin Yapısı

Bütün virüsler, kalıtım maddesi (genom) olarak ya sadece DNA ya da sadece RNA içerir. DNA veya RNA, kapsit adı verilen protein bir kapsül ile sarılıdır.

Kapsül çubuk, heliks, küre veya küp şeklinde olabilir. Kapsülün temel görevi kalıtım maddesini muhafaza etmektir. Kapsül ayrıca konakçı hücreye tutunmak için özel proteinler içerir.

Virüslerin bazılarında bu kapsülün dışında yağ ve protein molekülünden oluşan bir zarf vardır.

Bakteriofaj

Konak olarak bakteri hücresinde çoğalan virüslere bakteriyofaj denir. Bir Bakteriyofajın Yapısı Baş kısmında protein kılıf bulunur. Bu kılıf içinde bakteriyofajın genetik materyali olan DNA molekülü vardır. Boyun kısmı, baş ve kuyruk kısmını birbirine bağlar. Kuyruk kısmında iplikcikler bulunur. Bunlar virüsün konağına tutunmasını sağlar. Kuyruk kısmında bulunan delici enzimler ile virüs, konak canlının hücre duvarını deler.

Virüslerle enfekte olan hücrelerimiz interferon adı verilen bağışıklık proteinini üretir. Bu protein virüslerin üremesini doğrudan durdurmaz, sağlıklı hücreleri uyarır. Bu hücreler virüslerin kendi içlerinde üremesini engelleyecek proteinler üretir. Böylece virüslerin hücre içinde üremesi engellenir.

Bu olay aşağıdaki sıra ile gerçekleşir.

1. Bakteriyofaj bakteriye tutunur, kuyruk kısmındaki delici enzimler ile bakterinin hücre duvarını deler. Bakteriyofaj kılıfını dışarıda bırakıp DNA’sını bakteri içerisine gönderir.

2. Faj DNA’sı, bakteri DNA’sını parçalayıp bakteri yönetimini eline geçirir.

3. Faj, bakterinin nükleotitlerini, enzimlerini, amino asitlerini, ribozomunu kullanarak kendi DNA ve protein kılıflarını üretir. Bu üretim sırasında bakteriyofajın DNA şifresi kullanılır.

 4. Ürettiği kılıfların içine DNA’ları yerleştirip kuyruk kısımlarına delici enzimleri ekleyerek yeni fajları üretmiş olur.

 5. Sayısı artan fajlar bakteriyi patlatır yani liziz eder ve bakteriyofajlar etrafa yayılır. En çok rastladığımız virüs çeşitleri ve özellikleri aşağıda özetlenmiştir.

Virüslerin Neden Olduğu Bazı Hastalıklar

Bu nedenle insan vücuduna giren kuduz virüsü sadece sinir hücrelerini, hepatit virüsü karaciğer hücrelerini, grip ve nezle virüsü üst solunum yolu organlarının hücrelerini, HIV virüsü bağışıklığı sağlayan hücreleri konakçı olarak kullanır.

İnsanlarda virüslerin neden olduğu bazı hastalıklar hakkında bilgiler aşağıda verilmiştir.

Kuduz

Hayvanlardan insana bulaşan virütik, bulaşıcı ve tehlikeli bir hastalıktır. Virüs, beyin ve omuriliğe yerleşerek ölüme neden olur. Genellikle yarasa, kurt, kedi, köpek gibi hayvanlar kuduz virüsü taşır. Hastalık felç ve kasılmalarla kendini gösterir. Kuduz ihtimali olan kişilerin hemen aşı yaptırması, acilen bir sağlık kuruluşuna başvurması gerekir. Evcil hayvanların kayıtları tutulmalı ve aşıları rutin olarak yaptırılmalıdır.

Grip

Grip; baş ağrısı, ateş, öksürük ve hâlsizlik gibi belirtilerle kendini gösterir. Bebek, yaşlı ve hastalıklı kişilerde daha ağır seyreder. Hasta kişilerle temasla, öksürük, aksırıkla etrafa virüs yayılır ve sağlam kişilere bulaşır. Gripten korunmak için mevsim şartlarına uygun giyinilmeli, sulu gıdalar alınmalı, hasta kişilerle temastan kaçınılmalıdır. Tedavisi için kesin yatak istirahati önerilmektedir.

Hepatit

Hepatit bir karaciğer hastalığıdır. Virüsler, bazı kimyasal maddeler, ilaçlar ve alkol karaciğerin iltihaplanmasına yol açar. Sarılık, bulantı, kusma, ateş, kas ve eklem ağrıları, ciltte kaşıntı ile kendini gösterir. Tedavi için acilen bir sağlık kuruluşuna başvurulması gerekmektedir

AIDS

AIDS’in Türkçe açılımı “Edinsel Bağışıklık Yetmezliği Sendromu”dur. HIV virüsünün neden olduğu bir hastalıktır. Kan yoluyla ve cinsel ilişkiyle bulaşır. Virüs vücutta bağışıklık sistemini yok eder, direnci düşürür. Elisa testi denilen yöntemle virüsün varlığı tespit edilir. AIDS; ateş, zayıflama, vücudun değişik yerlerinde çıkan yaralar, akciğer rahatsızlıkları ve lenf bezlerinin büyümesi gibi belirtiler verir. Günümüzde bu hastalığın kesin tedavisi olmamakla birlikte hastayı rahatlatan bazı ilaçlar kullanılmaktadır. AIDS testi yaptırılmış kan kullanılması, güvenli cinsel ilişkide bulunulması, dövme yaptırılmaması ve tek eşliliğin özendirilmesi bu hastalığın korunma yollarındandır.

Herpes (Uçuk) Herpes;

virüslerin sebep olduğu, ciltte kendini gösteren bulaşıcı bir hastalıktır. Uçuk olarak da bilinir. Herpes virüsü genellikle ağız ve burun çevresine, genital bölgelere yerleşerek kızarıklık yapar, içi su ile dolu keseler şeklinde görülür (Resim 2.65). Ağrılı şekilde seyreder. Öpüşme, cinsel ilişki ve hastanın kişisel eşyalarının kullanılmasıyla sağlam kişilere bulaşır. Yetersiz beslenme, alkol tüketimi, bağışıklık sistemini bozan bazı hastalıklar bu hastalığı tetiklemektedir. Tedavide öncelikle korunma önemlidir. Hastalığın günümüzde kesin tedavisi bulunamamaktadır. Ancak bazı antiviral ilaçlar ve merhemler kullanılmaktadır.

Yeni Coronavirus (Covid-19)

Yeni koronavirüs hastalığı (Covid-19), ilk olarak 13 Ocak 2020 tarihinde Çin’in Vuhan eyaletinde yüksek ateş ve nefes darlığı ile tanımlanan yeni viral solunum yolu hastalığıdır. Hastalığın damlacık ve temas yoluyla bulaştığı bilinmektedir. Oluşturduğu küresel salgın durumundan ötürü pandemi olarak tanımlanmaktadır.

Yeni koronavirüs hem hayvanları, hem de insanları etkileyebilen koronavirüs ailesinin bir türüdür.

Koronavirüs ailesinden pek çok diğer koronavirüs, yeni koronavirüse göre daha hafif semptomların görüldüğü, daha hafif seyirli hastalıklara neden olmaktadır. Bu nedenle koronavirüsler, konu soğuk algınlığı gibi hastalıklar olduğunda herhangi bir paniğe yol açmamıştır.

Zaman zaman koronavirüsler insanlar ve hayvanlar arasında geçiş gösterebilmektedir. Virüslerin genetik bilgisi, RNA’sının mutasyona uğraması sebebiyle değişiklik göstermektedir. Özellikle yüzey proteinlerinde hücreye tutunup, içeriye girmekte kullandığı proteinlerde değişiklik yaratarak, daha önce oluşmuş bağışıklık sisteminden kaçmakta, hem de daha hızlı çoğalıp hücrelere çok daha fazla zarar verebilmektedir.